Cộng đồng các dân tộc đón Tết tại “Ngôi nhà chung”

(LVH) - Ngày 19/01/2019, tại không gian văn hóa các làng dân tộc Tày, Mông và Thái, Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội) đã diễn ra các hoạt động văn hóa với chủ đề “Làng đón Tết”. Đây là chuỗi các hoạt động nhằm giới thiệu tới du khách tham quan “Ngôi nhà chung” của cộng đồng 54 dân tộc Việt Nam nét đẹp văn hóa, những phong tục truyền thống của đồng bào các dân tộc mừng vui đón Tết, chuẩn bị cho một năm mới với những mong muốn về sự tốt đẹp, sự sung túc của bản làng, quê hương.

Với các hoạt động văn hóa ấn tượng như gói bánh chưng đón năm mới tại làng dân tộc Tày; Lễ cúng công cụ sản xuất của làng dân tộc Mông với ý nghĩa để cho công cụ nghỉ ngơi với sự trân trọng lao động và biết ơn các vật dụng trong năm và phong tục đón Tết ngày đầu năm mới và cùng chung niềm vui bên mâm cơm đặc biệt ngày Tết tại làng dân tộc Thái góp phần tạo không khí tưng bừng đón chào năm mới Kỷ Hợi.

Đồng bào Tày gói bánh chưng đón năm mới tại "Ngôi nhà chung"

Tại làng dân tộc Tày, đồng bào Tày đến từ tỉnh Thái Nguyên đã gói bánh chưng và sửa soạn bàn thờ ngày Tết với các lễ vật dâng cúng tổ tiên. Đối với đồng bào Tày, bánh chưng là món ăn truyền thống mang đậm giá trị văn hóa, theo thời gian đây chính là vật dâng cúng có ý nghĩa đặc biệt trong ngày Tết.

Sau đó bánh chưng được luộc chín

Với các nguyên liệu truyền thống gần gũi với đời sống của bà con các dân tộc: gạo nếp nương đượm thơm mùi nếp nương vùng cao, thịt lợn bản được lựa chọn từ con lợn ngon nhất, đậu xanh được lựa chọn loại đỗ bở thơm, hành, hạt tiêu, lá dong, lạt giang cùng với bàn tay khéo léo của đồng bào dân tộc tạo nên những chiếc bánh chưng tượng trưng cho đất, màu xanh của lá dong là cỏ cây, đỗ xanh tượng trưng cho trái ngon quả ngọt, thịt lợn tượng trưng cho muông thú, gạo nếp là văn minh lúa nước, là gốc rễ. Tất cả để dâng cúng ông bà, tổ tiên.

Đồng bào Tày chuẩn bị mâm lễ cúng tổ tiên, ông bà.

Trong không khí đầm ấm tỏa ra từ không khi nhộn nhịp, hối hả, bận rộn chuẩn bị cùng với bếp lửa khói bếp, lời hát Then đàn Tính cùng màu áo chàm mang lại một cảm xúc khó quên, nồng ấm những ngày cuối năm.

Đồng bào Mông đang sửa soạn lại bàn thờ

Bên cạnh đó, du khách tham quan còn được tìm hiểu Lễ cúng công cụ sản xuất tại Làng của dân tộc Mông. Theo quan niệm của đồng bào Mông trước khi nghỉ Tết phải thu cất những công cụ, nông cụ sản xuất tập trung về gần bàn thờ để chuẩn bị cho lễ cúng Tổ tiên và cúng cho các nông cụ, công cụ sản xuất được nghỉ ngơi sau một năm làm việc vất vả. Cối xay ngô tháo ra, quẩy tấu, khèn, cuốc, dao, cối giã bánh dày… dán một tờ giấy bản lên rồi làm lễ với gà, bánh, ngô và rượu.

Lời khấn :
“Cầu mong thần linh ban cho gia đình luôn gặp may mắn ấm no hạnh phúc
Cầu cho các thành viên trong gia đình khỏe mạnh không gặp tai ương, ốm đau bệnh tật.
Cầu cho cây cối, mùa màng tươi tốt…”

Các nông cụ, công cụ sản xuất được dán một tờ giấy bản lên

Với đồng bào Mông, gà trống là con vật thiêng. Bà con coi gà trống nhu cầu nối giữa thế giới con người với thế giới thần linh, là con vật chỉ đường, dẫn lối khi họ về với thế giới tổ tiên. Coi gà trống là con vật quan trọng không chỉ báo hiệu điều lành, dữ, đối với đồng bào Mông, nó còn là con vật để đoán định tương lai vào dịp Tết, bao giờ đồng bào Mông cũng bắt một con gà trống có bộ lông màu đỏ đẹp, đặt cúng trước bàn thờ, sau đó đem cắt tiết, lấy lông gà buộc thành nhúm rồi nhúng vào tiết gà, dán lên bàn thờ. Mỗi năm, vào dịp Tết, lông gà trên bàn thờ lại được thay một lần. Họ tin rằng, điều đó sẽ mang may mắn đến với gia đình mình trong năm mới.

Đồng bào Mông quây quần bên chảo thắng cố 

Ngoài ra, đến “Làng” trong dịp này, du khách còn được tham gia hoạt động “Đón Tết ngày đầu năm mới và cùng chung niềm vui bên mâm cơm đặc biệt ngày Tết” tại làng dân tộc Thái. Đồng bào Thái ra cổng để đón khách quý trong niềm vui năm mới, đồng bào chúc nhau bằng câu tiếng Thái và mời khách vào làng, di chuyển qua sắc đào ngày Tết đến với cây còn ngày xuân, nơi những cô gái Thái đang cùng nhau cầm dây quả còn, quay vài vòng khởi động rồi tung lên. Quả còn vút bay cùng với những dây ngũ sắc lòe xòe trông rất đẹp mắt.

Cộng đồng các dân tộc đang hoạt động hàng ngày tại "Ngôi nhà chung" đến làng Thái chúc mừng năm mới

Gia chủ mời khách quý cùng tung những quả còn đầu năm để nhận được nhiều niềm vui may mắn, cùng nhau nhảy sạp, cùng nhau múa xòe hân hoan ngày Tết. Gia chủ mời khách theo những bậc cầu thang lên với ngôi nhà sàn. Sau khi sắp xếp vị trí ngồi dành cho khách, nghệ nhân Hoàng Văn Phong kính cáo tổ tiên nhân ngày đầu năm mới đón những người anh em đến ăn Tết cùng với đồng bào dân tộc Thái.

Đồng bào Thái ân cần ra đón tiếp cộng đồng các dân tộc

Sau đó Nghệ nhân Hoàng Văn Phong hát chào đón khách và những mong ước của đồng bào Thái về năm mới Kỷ Hợi:
“Năm mới đầy may mắn xuống trần gian.
Tết xuống thấp nở nụ hồng ai cũng vui.
Mùa Tết đẹp làm sao …
Gia chủ có nhã ý muốn chúng ta cùng nhau uống chén rượu cho vui
Chúng ta cùng nhau cạn chén rượu cho ấm áp và đoàn kết, phấn khởi đón năm mới
Năm mới cùng nhau chuẩn bị gieo trồng cho mùa màng bội thu
Chúc mọi người năm mới mọi sự như ý, cầu được ước thấy, ấm no hạnh phúc vui vẻ”

Cộng đồng các dân tộc quây quần “Đón Tết ngày đầu năm mới và cùng chung niềm vui bên mâm cơm đặc biệt ngày Tết” tại làng dân tộc Thái

Đồng bào các dân tộc anh em cùng sinh sống tại “Ngôi nhà chung 54 dân tộc” sẽ đáp lại lời chúc Tết theo phong tục của đồng bào mình. Đồng bào các dân tộc cùng chung vui bên mâm cỗ ngày xuân với chén rượu nồng đượm tình anh em đoàn kết. Những cái ôm, cái bắt tay xiết chặt thể hiện quyết tâm của các cộng đồng anh em cho một năm Kỷ Hợi - năm 2019 thắng lợi.

Các cộng đồng dân tộc cùng múa vòng xòe đoàn kết

Các hoạt động đón Tết mừng năm mới của cộng đồng các dân tộc là phong tục đặc sắc, truyền thống văn hoá lâu đời, không chỉ thể hiện lòng biết ơn, sự mong muốn mà ở đó còn thể hiện tinh thần đoàn kết và sức mạnh của cộng đồng. Người dân tộc dù ít người, dù cuộc sống nghèo khó nhưng tinh thần đoàn kết, cùng nhau vượt lên mọi khó khăn, cùng làm ăn và phát triển được thể hiện rất rõ. Đây còn là hoạt động thiết thực và ý nghĩa do chính chủ thể văn hóa thực hiện nhằm giới thiệu phong tục tốt đẹp của các cộng đồng Tày, Mông và Thái tại “Ngôi nhà chung” và cũng là cơ hội để cộng đồng các dân tộc quảng bá việc gìn giữ những phong tục, nghi lễ, những nét văn hóa đặc sắc của dân tộc mình tới du khách khi đến tham quan "Làng".

Phạm Hương