Tái hiện Lễ mừng nhà mới “Pa lư - Kloc dung” và lễ cúng nhà mồ “Bun - Arieuping”của đồng bào Tà Ôi

(LVH) - Chiều ngày 20/11, tại không gian Làng dân tộc Tà Ôi, Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam, đã diễn ra Lễ mừng nhà mới và lễ cúng nhà mồ của dân tộc Tà Ôi, một trong những lễ hội truyền thống độc đáo, mang đậm bản sắc văn hoá của dân tộc Tà Ôi.

Đây là một trong chuỗi các hoạt động của Tuần lễ “Đại đoàn kết các dân tộc - Di sản Văn hóa Việt Nam” được tổ chức tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam, đồng thời là nghi thức quan trọng trong đời sống tâm linh của người Tà Ôi.

Thầy cúng thực hiện các nghi thức, nghi lễ ...

Nguời Tà Ôi quan niệm, ngoài thế giới đang sống còn có thế giới thần linh (yaang) ma, quỷ luôn theo dõi các hoạt động và mối quan hệ với các hiện tượng tự nhiên nên khi mỗi lần làm nhà mới xong đều phải có tập tục Kloc dung hay còn gọi là xo dung, nghĩa là đuổi ma, quỷ trước khi lên nhà mới. Bởi các vật liệu làm nhà phần nhiều bằng cây, trong số đó có cây cổ thủ là nơi trú ngụ của thần ma, thần quỷ gọi chung là thần cây (xáq aloong), thần núi, thần đất... Lễ hội cũng là dịp cảm tạ các vị thần đã che chở cho họ, báo công những người đã giúp đỡ làm nhà mới và là dịp sinh hoạt giao lưu hoạt động văn hoá văn nghệ dân gian, mọi người gặp gỡ nhau trổ tài đánh Tơlle, thổi khên, tireil và các loại nhạc cụ khác.

... và đuổi tà ma quanh nhà

Để chuẩn bị cho Lễ mừng nhà mới, đồng bào dựng cây nêu cao trước cửa nhà, với nhiều hoa văn họa tiết linh thiêng; 01 con trâu đực (có thể thay bằng dê đực), 02 con gà, 01 ống bột nhựa trám khô, 01 cây nến, 01 miếng sắt nhọn, 01 bộ cồng chiêng và 01 thanh kiếm.

Tiến hành lễ cúng, ông trưởng họ (thầy cúng) bắt đầu các nghi thức cúng, đuổi tà ma từ trên gác nhà, sàn nhà rồi xuống gầm sàn, đội cồng chiêng chạy lửa đuổi ma quỷ để gia cư được yên ổn, người nhà an tâm làm ăn.

Những chàng trai, cô gái Tà Ôi cùng nhau nhảy múa quanh cây nêu

Cùng với Lễ mừng nhà mới, đồng bào Tà Ôi cũng tổ chức tái hiện Lễ cúng nhà mồ (Arieuping). Đây là một lễ hội bao hàm tổng thể cả đời sống văn hoá lẫn tâm linh, được tổ chức nhằm tưởng nhớ và tỏ lòng tôn kính đến những người đã khuất, khơi dậy những nét đẹp văn hóa truyền thống tốt đẹp của người Tà Ôi.

Lễ cúng nhà mồ được diễn ra theo đúng phong tục của đồng bào Tà Ôi, với các nghi lễ như: lễ hiến tế, lễ đâm trâu hoặc dê, lễ đưa mả vào lăng, lễ tổng kết hội, lễ cầu kết... tất cả đều do thầy cúng điều hành. Trong suốt buổi lễ, bà con cùng tham gia các nghi lễ và nhảy múa thật sôi nổi vì theo quan niệm của người Tà Ôi, vui vẻ với người còn sống là thể hiện tâm trạng buồn với người đã mất.

Thực hiện nghi thức đâm dê cúng tế thần linh

Lễ mừng nhà mới và lễ cúng nhà mồ là nét đẹp văn hóa độc đáo của dân tộc Tà Ôi, thể hiện nét văn hóa tâm linh, tạo nên sự gắn kết chặt chẽ mọi người thành một khối đoàn kết, đã ăn sâu vào tiềm thức của mọi người, mọi gia đình và mọi làng bản từ xa xưa.

Thúy Nga