Tái hiện Lễ hội cúng cơm mới của dân tộc X'tiêng

(LVH) - Sáng ngày 21/4, đồng bào dân tộc X'tiêng đến từ tỉnh Bình Phước lần đầu tiên đã tái hiện Lễ hội cúng cơm mới tại “Ngôi nhà chung” - Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội). Đây là một trong những hoạt động chính chào mừng Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam năm 2019 được tổ chức tại "Làng".

Đồng bào X'tiêng đang chuẩn bị cho Lễ hội

Sau khi thu hoạch xong, việc đầu tiên của dân làng X'tiêng là phải tổ chức Lễ cúng cơm mới để tạ ơn những vị thần: thần trời - Bra trốk, thần đất - Bra ter, thần mưa -Bra Jieng và đặc biệt là thần lúa - Bra va, sau đó tạ ơn tổ tiên, ông bà đã phù hộ cho gia đình và wang - sóc một vụ mùa bội thu. Đồng thời mong muốn các thần, nhất là thần lúa - Bra va vụ mùa năm tới phù hộ cho nhà nhà làm ăn no đủ, làm ít được nhiều, làm nhiều càng nhiều hơn, lúa chất đầy kho, gà heo đầy vườn, bí bầu đầy rẫy…

Quang cảnh Lễ hội cúng cơm mới

Lễ hội cúng cơm mới của đồng bào X’tiêng được tổ chức mỗi năm 1 lần nhưng theo thông lệ thì lễ hội không nhất thiết phải cúng trâu, thường chỉ có heo, gà, cơm lam, rượu cần và những lễ vật khác tùy theo điều kiện của gia chủ, bon sóc.

Khi cây nêu được dựng lên, lễ vật được bày biện xong xuôi, già làng (chủ lễ) thực hiện nghi lễ

Lễ vật đồng bào chuẩn bị gồm: Một đầu heo, ba con gà luộc, 3 ché rượu cần, 30 can rượu nếp, 30 ống cơm lam, 3 tù canh thụt, 30 xiên thịt nướng, 3 đĩa nhíp xào, 3 hao xôi nếp, rơm vàng đầu vụ, rượu ủ lâu ngày, nêu dựng ngoài sân, nong, nia sàng lúa, trầu cau, tiết gà, gạo nếp giã ngày.

Già làng (chủ lễ) thực hiện nghi lễ

Bên cạnh đó, chủ lễ và người tham gia phải chuẩn bị sắm trang phục, trang sức lễ hội như: Nam có khố (trôinh), nữ có váy (quầy), áo, khăn hoặc dây lễ quấn đầu (cơ ma), vòng đeo cổ (s’lanh), vòng đeo tay (pơ hiêng) bằng bạc, đồng, dây chuỗi hạt cườm ngũ sắc (pêyjơmair),… và các khâu chuẩn bị khác theo sự phân công của chủ lễ, đảm bảo lễ hội được tổ chức suôn sẻ, thần linh vui lòng không trách phạt.

Các chàng trai, cô gái tham gia vào giã gạo và sàng gạo

Khi cây nêu được dựng lên, lễ vật được bày biện xong xuôi, già làng tiến về phía cây nêu đọc lời khấn thông báo với các thần và hồn lúa, tổ tiên, ông bà về đòn mừng ăn lễ xin xa wa m’ây (cúng cơm mới), tổ chức có ăn lễ, uống rượu cần (vê djap s’lung), mời các Giàng về ăn heo (pair sor), ăn gà (pair iar) và vui hội cùng con dân bon sóc.

Đồng bào dân tộc X'tiêng tham gia các hoạt động trong Lễ cúng cơm mới

Lời già làng khấn: “Hỡi các thần linh: thần trời - bra trốk, thần đất - bra ter, thần mưa - bra Jieng, thần lúa - bra va… Hôm nay ngày lành tháng tốt, bà con dân sóc Bom Bo chúng tôi tổ chức làm lễ xin xa wa m’ây. Trước tiên là cảm ơn các thần đã che chở, phù hộ cho wang - sóc mọi người có sức khỏe, làm lụng đủ ăn đủ mặc. Bà con trong sóc dựng nêu, giết gà, giết heo thiết đãi tạ ơn các thần. Mời các thần về đây nhận lễ vật và chứng giám cho tấm lòng thành của chúng tôi. Sau khi nhận lễ vật và vui hội cùng dân sóc thì các thần hãy tiếp tục ban phép để cho lúa gieo hạt, suối chảy cho cá lên nguồn, cây rừng dâm chồi nảy lộc, chim thú gọi bạn săn mồi, bà con trong sóc trỉa lúa lúa tốt, trồng bầu bầu leo, cho heo gà đầy sân, cho thóc gạo đầy bồ,… Nếu được như vậy năm sau chúng tôi sẽ cúng lễ vật nhiều hơn vui hơn”.

Dứt lời khấn, cồng chiêng vang lên, dân làng nối đuôi theo vòng tròn quanh sân lễ, múa theo nhịp cồng chiêng, già làng lấy tiết gà phết lên cây nêu và cầm ống hút rượu cần, đội cồng chung vui, dân làng quây quần tiếp nối, cùng ăn cơm lam, uống rượu cần, tiếng cồng tiếng chiêng réo rắt, rộn rã, nam thanh nữ tú hát múa, diễn xướng tăm pắt, pưn rau giao duyên, cuộc vui cứ thế tiếp diễn cho tới khi mệt nhoài, thịt hết, rượu nhạt thì tan hội.

Niềm vui của dân làng khi được mùa màng bội thu 

Kết thúc Lễ hội Cúng cơm mới của đồng bào X’tiêng, du khách cùng chung vui múa hát, ăn uống với đồng bào các dân tộc trong Ngày hội Văn hóa tại các dân tộc tại "Ngôi Nhà chung" của cộng đồng 54 dân tộc Việt Nam.

Du khách tham dự Lễ hội cùng đồng bào dân tộc X'tiêng trong không khí vui tươi, phấn khởi

Tái hiện Lễ cúng cơm mới của đồng bào X'tiêng là hoạt động thiết thực và ý nghĩa do chính chủ thể văn hóa thực hiện nhằm giới thiệu nét phong tục tốt đẹp của người X'tiêng tại “Ngôi nhà chung” và cũng là cơ hội để đồng bào X'tiêng quảng bá việc gìn giữ những phong tục, nghi lễ, những nét văn hóa của dân tộc mình tới du khách tới tham quan "Làng".

Thúy Nga