Tái hiện lễ cưới Chăm tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam

(LVH) - Về tham gia hoạt động tại Làng Văn hoá - Du lịch các dân tộc Việt Nam từ 25/7- 15/8/2011, đồng bào Chăm đã tổ chức tái hiện lễ cưới Chăm tại chính ngôi nhà Chăm của mình. Lễ cưới tái hiện lại toàn bộ các nghi thức quan trọng trong ngày vui hạnh phúc của người Chăm An Giang.

Theo đó, các nghi thức quan trọng trong lễ cưới là: Ngày đầu tiên, họp họ - làm bánh để dùng trong lễ cưới; Ngày “lên ghế” (giường), cả hai gia đình nhà gái nhà trai tự làm lễ cầu nguyện ở mỗi gia đình, người đại diện sẽ đọc những lời chúc cầu nguyện cho cô dâu, chú rể sống bình an, hạnh phúc, sau đó mời cơm dân làng; Ngày thứ 3 - “đưa rể”, nhà trai tự đưa chú rể đến nhà gái thực hiện nghi thức “bắt tay”. Sau lễ “bắt tay”, cô dâu chú rể chính thức là vợ chồng…

Theo tục lệ xưa, đôi trai gái Chăm không được gần nhau, chàng trai, cô gái nên duyên vợ chồng thường do mẹ chàng trai tìm hiểu thông qua những đêm nhóm họ của các đám cưới khác trong xóm làng. Khi con trai trưởng thành, cha mẹ nghĩ đến việc cưới vợ cho con. Tìm được cô dâu ưng ý, gia đình chàng trai sẽ cậy nhờ người có tiếng nói trong làng - ông cả (già làng) đến dò ý nhà cô gái. Nếu nhà gái đồng ý, lễ hỏi sẽ được tiến hành.

Trước lễ hỏi, người mai mối sang nhà gái trao đổi trước. Đúng ngày định, nhà trai đến nhà gái làm lễ “dứt lời”, cũng là lễ hỏi, đồng thời mang theo một mâm trái cây làm lễ vật và những vật dụng cần thiết cho cô dâu trong đời sống riêng sau này như áo dài cưới, xà rông, khăn đội đầu, kim chỉ... Ít hôm sau, nhà gái “trả lễ” nhà trai một mâm bánh và nhà trai trao một phong bì tiền cho nhà gái. Gần tới ngày cưới, ông giáo cả cùng với người bên nhà trai mang giường (người Chăm gọi là ghế - PV) sang nhà gái. Ông cả cầu nguyện trong phòng cưới và những người cùng đi sẽ giúp dọn và trang trí phòng cưới.

Trong ngày cưới, cô dâu áo dài nhung đỏ, tím hay nhiễu dài đến gối, không xẻ hông, trùm khăn ren trắng, tóc và hai tai đều cài hoa và trâm cài đầu với các trang sức như vòng vàng, kiềng, nhẫn xuyến... chú rể mặc quần áo dài, quàng khăn, đội mũ vải màu trắng, móng tay, móng chân nhuộm đỏ bằng lá cây như cô dâu.

Lễ cưới diễn ra trong ba ngày. Ngày đầu tiên là ngày họp họ - làm bánh. Bánh dùng trong lễ cưới gồm có 3 loại bánh là bánh ha bum (bông lan), tapaikagah, gti kling (bánh ba lỗ) và món cơm cà ri bò.

Ngày thứ hai - ngày “lên ghế” (giường), cả hai gia đình nhà gái, nhà trai tự làm lễ cầu nguyện, ở mỗi gia đình, người đại diện sẽ đọc những lời chúc cầu nguyện cho cô dâu, chú rể sống bình an, hạnh phúc, sau đó mời cơm dân làng.

Ngày thứ ba - ngày “đưa rể”, nhà trai tự đưa chú rể đến nhà gái. Nhưng trước khi đến nhà gái, nhà trai phải đến thánh đường làm lễ. Ở thánh đường, bố cô dâu và đại diện cho gia đình nhà gái gồm hai người là nam giới cũng có mặt ở đó. Chú rể ngồi giữa hai người đại diện của nhà gái và trước mặt bố vợ trước sự chứng kiến của đại diện nhà trai và bố chú rể. Ông cả sẽ thực hiện nghi thức “bắt tay”. Người cha cô dâu cầm tay chú rể và nói: “tao gả con gái ta tên Maria giah với tiền đồng và tiền chợ là…” và chú rể đáp: “tôi nhận cưới Maria giah…”. Sau đó, hai người lớn tuổi là hai người đại diện chứng kiến sẽ đọc kinh cầu nguyện cho đôi lứa. Rồi mọi người cùng cầu nguyện cho cô dâu, chú rể sống trăm năm hạnh phúc. Sau lễ “bắt tay”, cô dâu chú rể chính thức là vợ chồng.

Sau đó, nhà trai đi bộ tới nhà gái. Khi chú rể bước chân lên bậc thang nhà gái, đại diện nhà gái là một người phụ nữ phúc hậu sẽ rửa chân cho chú rể để thể hiện sự hiếu khách của nhà gái đối với nhà trai và có hai người phụ nữ sẽ trải thảm trắng để chú rể bước vào nhà nhưng trước khi vào chú rể phải bước qua một bát trầm hương để “xả xui” tức là xả những điều không hay, không may chú rể gặp trong cuộc sống thường ngày. Ông giáo cả hoặc người có uy tín ở nhà trai sẽ cầm một cái khăn nhỏ, một đầu kia chú rể cầm dắt tay chú rể đi thẳng vào phòng cô dâu. Tới phòng, chú rể vén khăn che mặt của cô dâu lên, dùng ngón trỏ chỉ thẳng vào trán cô dâu, cô dâu ngồi bên trái chú rể, cả hai ngồi ra giữa thành giường. Trên giường lúc này có 4 người nữ có chồng ngồi bên trái, bên phải, ở trên, dưới giường cưới cùng với cô dâu chú rể nghe đọc kinh cầu nguyện. Tiếp đó, chú rể, cô dâu cùng ra ngoài chào hỏi mọi người. Sau đó, đoàn nhà trai và chú rể về nhà và tối chú rể trở lại nhà gái.

Sau bữa ăn tối, trong phòng cưới, bốn người phụ nữ sẽ chuẩn bị một vật dụng đựng (xô, thau…) thả vào đó 10 đồng bạc cắc (tiền xu, đồng hoa xòe). Cô dâu và chú rể sẽ mò, ai mò được nhiều hơn người đó sẽ có tiếng nói hơn trong cuộc sống gia đình sau này. Sau hôn lễ, chú rể phải ở nhà cô dâu ba tối đầu tiên. Sau đó, việc ở rể hay làm dâu là do sự thỏa thuận của hai bên gia đình.

Tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam, là cô dâu, chú rể trong lễ cưới Chăm của người Chăm ở An Giang được tái hiện lại, anh Ka Da Fi và chị Su Bai Dah, cùng 29 tuổi, họ mới cưới nhau được ít ngày. Chú rể Ka Da Fi ở ấp Khánh Mỹ, xã Khánh Hòa, huyện Châu Phú và cô dâu Su Bai Dah ở ấp Hà Bao 2, xã Đa Phước, huyện An Phú. Cả hai người trước ngày cưới chưa hề biết nhau, nhưng gia đình chú rể qua mai mối của một người bà con đã tìm được cô dâu ưng ý. Họ nên duyên vợ chồng.

Một số hình ảnh tái hiện lễ cưới Chăm tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam: