Đồng bào M'nông tổ chức Lễ "Tăch Năng Yô" (Lễ tạ ơn)

(LVH) - Sáng ngày 27/4 tại Làng Mnông, đồng bào đã tái hiện lại nghi thức lễ "Tăch Năng Yô" (lễ tạ ơn), một trong những hoạt động tham gia thường xuyên luân phiên của đồng bào tại "Làng".

Với ý nghĩa chính của nghi lễ là cầu mong thần linh giúp đỡ cộng đồng tránh khỏi những tại họa, trở ngại, gặp an lành, may mắn, Lễ "Tăch Năng Yô" của người M'nông được tổ chức theo định kỳ từ 5 tới 7 năm một lần, ngay sau vụ thu hoạch bất kể mùa màng được mùa hay không. Trước ngày tổ chức, già làng các bon (buôn) cùng nhau họp bàn và định ngày tổ chức.

Trước khi diễn ra lễ hội, đồng bào phải chuẩn bị cây nêu, sàn cúng để lễ vật cúng thần linh, ché rượu cần. Ở bên cạnh cây nêu có một cây N'Djnh N'Dơng để già làng đứng cúng tế "Tăch Năng Yô" (chiều cao 2m, diện tích rộng 2m2 làm bằng lồ ô) và các vật phẩm như: Gùi, hoa quả, lễ vật, cây gơl, cây tăm pút, cối, chày.

Mở đầu buổi lễ già làng thổi M'buốt (tù và) để gọi con cháu. Nội dung lời gọi như sau:

Hỡi bon làng!
Lúa trên rẫy đã tuốt xong rồi
Rượu trong ché đã ủ xong rồi
Trâu bò, heo gà ta nuôi cũng nhiều rồi
Bon trên bon dưới ta cũng đã gọi mời
Hôm nay ta dựng cây nêu để mừng lễ cúng tạ ơn thần
Mời bon trên, bon dưới ta mau sum họp

Già làng thổi M'buốt gọi dân làng

Sau lời gọi, mọi người trong các bon tới tham dự lễ, khi đi, mọi người phải mang theo gùi lễ vật, nông sản, hoa quả và các vật dụng để cúng thần. Sau đó, già làng đọc lời phân công mỗi người một việc:

Hỡi các bon làng!
Hỡi các con, các cháu!
Gái đảm đang thì mau giã gạo, nấu cơm
Trai giỏi giang thì mau cột rượu, dựng nêu
Bà khéo, ông tài thì mau mau lấy chiêng, soạn goong
Mừng hôm nay làm lễ tạ ơn

Các cô gái Mnông giã gạo, sảy gạo, chuẩn bị vật phẩm

Ngay sau khi các vật phẩm đã được chuẩn bị xong, một hồi chiêng được đánh lên để báo cho mọi người biết, già làng cùng dân làng mang vật phẩm tới chân cột cây nêu và thực hiện nghi lễ cúng.

Già làng và dân làng thực hiện nghi lễ tại cột cây nêu

Hỡi tất cả các thần linh thiêng

Hỡi thần đất, thần trời

Thần ở xa ở gần

Thần bến nước, rừng sâu..

Mời tới đây chứng kiến cho làng

Đã làm lễ mừng Tăch Năng Yô…

Mong thấn đuổi đi điều ác

Cho bon được sống bình an

Ơ…Yàng…

Già làng bôi huyết con vật hiến tế (gà) lên từng người, cầu mong an lành cho dân làng

Sau đó, già làng trao vòng tay cho mọi người để cầu mong sức khỏe. Trai gái trong làng được trực tiếp nhận lễ vật của thần linh ban tặng cũng như nhận nước rượu đầu hòa với huyết của vật hiến tế. Bon làng trong cộng đồng đều được tận hưởng sự an lành của các thần ban cho. Già làng vừa trao vừa đọc lời:

 Trao vòng tay cho người con gái

Trao vòng tay cho người con trai

Như các thần đã nhận vật

Thần ban lại cho mọi người

Có sức khỏe để vượt khó khăn

Sau phần lễ, đồng bào Mnông cùng nhau nhảy múa, thưởng thức các món ăn do chính đồng bào làm và uống rượu cần nồng say theo bài hát mời rượu (năm fã yo'u) của hai nghệ nhân H'Riêng và H'Rum.

Nghệ nhân H'Riêng và H'Rum cất tiếng hát mời rượu...	... và mời các món ăn của đồng bào

Theo phong tục của người M'nông thì chủ nhà uống trước, vừa để thử xem rượu có chất độc hay sâu bọ trong lá làm đau bụng hay không rồi mới mời khách uống, thể hiện sự tôn kính đối với khách.

Già làng thử rượu trước khi mời khách

      Thúy Nga