Người Ba Na phục dựng Lễ đâm trâu mừng chiến thắng tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam

(LVH) - Trong chuỗi các hoạt động luân phiên tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam, sáng ngày 30/4/2012, cộng đồng dân tộc Ba Na đến từ tỉnh Kon Tum đã phục dựng Lễ đâm trâu mừng chiến thắng.

Đối với người Ba Na nói riêng, các dân tộc bản địa vùng Tây Nguyên nói chung, play (làng) có một vị trí vô cùng quan trọng, gắn kết chặt chẽ, chi phối mọi mặt đời sống mỗi con người. Mỗi thành viên có trách nhiệm đối với cộng đồng và ngược lại. Cá nhân bị đuổi khỏi cộng đồng là hình phạt nặng nề nhất, hơn cả cái chết vì không được cộng đồng thừa nhận. Điều này đồng nghĩa với sự ruồng rẫy của thần linh. Vì vậy, lễ hội cộng đồng là lễ thức đặc biệt quan trọng.

Lễ hội cộng đồng được tổ chức khi có những sự kiện, những biến động to lớn, ảnh hưởng đến sự hưng vong của cả cộng đồng. Lễ hội mừng chiến thắng là một lễ hội cộng đồng tiêu biểu của người Ba Na.

Đội cồng chiêng tới từng nhà trong play quyên góp lễ vật cho Lễ hội

Cây nêu đã được dựng sẵn giữa sân làng Ba Na, dưới gốc là con trâu hiến tế đã cột sẵn, chiêng trống và 20 nghệ nhân của cộng đồng Ba Na đến từ Kon Tum tất cả đã sẵn sàng…Mới 9h sáng, mặt trời đã lên cao, ánh nắng tràn khắp nơi. Tham dự lễ hội có Phó Trưởng ban Ban Quan lý Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam Nguyễn Đình Lợi cùng 20 nghệ nhân cộng đồng dân tộc Ê Đê và đông đảo du khách thăm quan.

Mở đầu, đội cồng chiêng đi các nhà trong play quyên góp lương thực, thực phẩm cho lễ hội. Đối với đồng bào, việc quyên góp không nặng nhẹ nhiều hay ít mà chính là thể hiện sự chung tay của mỗi cá nhân đối với toàn cộng và nhất là gửi gắm tấm lòng thành kính, biết ơn với thần linh, có khi chỉ là vài trái ớt, một gói muối…Tiếng cồng, chiêng và tiếng cười nói vang lên khắp nơi, khuấy động không gian rộng lớn của Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam.

Lễ vật báo cáo Yang xin làm Lễ đâm trâu mừng chiến thắng

Sau phần quyên góp, nghi thức xin phép Yang làm lễ ăn trâu mừng chiến thắng được diễn ra linh thiêng trong ngôi nhà Rông. Bên ghè rượu và thịt gà trống hiến tế (gồm đùi, chân và cổ cánh gà), già làng A Thút khấn bằng tiếng Ba Na, tạm dịch: “Hỡi thần núi, thần nước, thần sấm sét! Hôm nay dân làng chúng tôi giết con trâu ăn mừng chiến thắng. Nhờ các loại vũ khí, cái khiên, chiếc giáo, đao kiếm, đối đầu với kẻ thù, cái rựa, con dao, cái trống, cái chiêng vật thiêng đã giúp chúng tôi chống quân xâm lược được chiến thắng. Chúng tôi dội các vũ khí ấy bằng máu trâu, bằng nước suối theo ý thần mách bảo, mong vị thần quan tâm ban cho các loại vũ khí đao cung và nhạc cụ được bền chắc, hỡi thần…”.

Già già A Thút cúng Yang, xin làm lễ hội đâm trâu	Phó Trưởng ban Nguyễn Đình Lợi tham dự cùng bà con

Sau phần cúng Yang, đội cồng chiêng và các dũng sỹ, các cô gái cùng nhảy múa xung quanh cây nêu. Những âm thanh trầm hùng lại vang lên như báo với bà con xa gần tinh thần quả cảm của các chàng trai Bana, không chịu khuất phục trước kẻ thù xâm lược và các thế lực hắc ám.

Trâu hiến tế	Đội cồng chiêng và múa xoang mừng chiến thắng

Nghi thức rắc gạo lên đầu trâu với mong muốn con trâu béo, thịt trâu nhiều để hiến tế Yang và đủ chia cho dân làng được tiến hành trong giai điệu rộn ràng của cồng chiêng và nhịp xoang hối hả, mạnh mẽ tăng dần.

Nghi thức đâm trâu vẫn hết sức hoang dã, đầy tinh thần thượng võ dù chỉ thông qua các thao tác tượng trưng bằng màn múa đao, kiếm của tráng sỹ đã cuốn hút đông đảo bà con xa gần tới tham dự. Nghi thức cuối cùng là cúng đầu trâu và phần hội rộn ràng sẽ được bà con tiến hành vào chiều, có thể kéo dài cả đêm.

Cây nêu và đội cồng chiêng trong Lễ hội đâm trâu mừng chiến thắng

Đông đảo du khách đến thăm đã được tham dự một nghi thức, một lễ hội độc đáo, lung linh sắc màu tín ngưỡng nhưng cũng rất sôi động và gần gũi. Một cuộc sống đầy sôi động, tràn căng sức sống, không chùn bước trước mọi khó khăn, thiên tai khắc nghiệt, một tinh thần thượng võ, sức mạnh và niềm kiêu hãnh của người Tây Nguyên đã được thể hiện đầy sinh động trong một lễ hội truyền thống ngay tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam.

Hoài Thu