Giữ gìn nghề dệt thổ cẩm của đồng bào Ba Na

(CVH) - Nghề dệt thổ cẩm là một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa truyền thống của đồng bào Ba Na ở các tỉnh Tây Nguyên như Gia Lai, Quảng Ngãi. Từ bao đời nay, phụ nữ Ba Na đã truyền tay nhau kỹ thuật dệt thủ công để tạo nên những tấm vải thổ cẩm mang đậm bản sắc dân tộc - giản dị nhưng tinh tế, mộc mạc mà giàu ý nghĩa được nâng niu gìn giữ qua bao thế hệ.

Phụ nữ Ba Na đang ngồi dệt tại không gian làng dân tộc Ba Na, Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đoài Phương, Hà Nội)

Với người Ba Na, mỗi tấm thổ cẩm không chỉ là trang phục mà là câu chuyện kể bằng sợi chỉ, bằng đôi tay khéo léo và cả tâm hồn. Thổ cẩm Ba Na nổi bật với gam màu trầm ấm, thường là đen, đỏ, trắng được phối kết hài hòa cùng những hoa văn hình học đơn giản như hình tam giác, hình thoi, hình răng cưa… phản ánh mối quan hệ hài hòa giữa con người với thiên nhiên, vũ trụ. Mỗi tấm vải là một tác phẩm nghệ thuật phản ánh chiều sâu tâm hồn và tín ngưỡng của người Ba Na.

Nghề dệt thổ cẩm đòi hỏi sự tỷ mỉ, khéo léo của người phụ nữ 

Tuy nhiên, trước làn sóng hiện đại hóa và sự du nhập của hàng hóa công nghiệp, nghề dệt thổ cẩm truyền thống đang đứng trước nguy cơ bị mai một. Nhiều bạn trẻ không còn mặn mà với nghề, trong khi các nghệ nhân lớn tuổi ngày một thưa dần. Sản phẩm dệt thổ cẩm thủ công lại khó cạnh tranh về giá cả và chưa có đầu ra ổn định. Hàng hóa công nghiệp rẻ hơn, tiện lợi hơn - nhưng cũng khiến nét văn hóa đặc trưng dần phai mờ.

Từ đôi tay khéo léo và sự sáng tạo của người phụ nữ Ba Na, tấm thổ cẩm độc đáo đang dần được hình thành

Để gìn giữ nghề dệt truyền thống của người Ba Na, cần có sự vào cuộc tích cực của các cấp chính quyền, ngành văn hóa và cộng đồng địa phương. Những lớp truyền dạy nghề, mô hình làng nghề - du lịch cộng đồng, hay các gian hàng giới thiệu sản phẩm địa phương đang góp phần khơi dậy niềm tự hào dân tộc. Thổ cẩm không chỉ là di sản - mà còn là cơ hội phát triển kinh tế bền vững cho người Ba Na. Bên cạnh đó, việc ứng dụng công nghệ và sáng tạo mẫu mã phù hợp với thị hiếu hiện đại cũng là hướng đi cần được khuyến khích.

Từng tấm hoa văn với mẫu mã phong phú, đa dạng được làm ra từ đôi bàn tay khéo léo của phụ nữ Ba Na 

Giữ gìn nghề dệt thổ cẩm không chỉ là bảo tồn một nét văn hóa đặc sắc, mà còn góp phần khơi dậy niềm tự hào dân tộc, tạo sinh kế bền vững cho đồng bào Ba Na - những người đang gắn bó và gìn giữ cội nguồn văn hóa Tây Nguyên giữa lòng đại ngàn, để những nét đẹp truyền thống không lùi xa, mà sống mãi trong từng nếp nhà, từng tấm vải, và trong trái tim thế hệ mai sau.

Phạm Hương