Tổng kết 5 năm thực hiện Dự án 6 “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch”

(CVH) - Ngày 3/10, tại phường Xuân Hương - Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã tổ chức Hội nghị tổng kết 5 năm thực hiện Dự án 6 “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch” thuộc Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2025.

 Tham dự Hội nghị có đồng chí Trịnh Thị Thủy, Thứ trưởng Bộ VHTTDL; Đồng chí Hồ Văn Mười, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng; Đồng chí Võ Ngọc Hiệp, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng; Đồng chí Trịnh Ngọc Chung, Cục trưởng Cục Văn hóa các dân tộc Việt Nam cùng lãnh đạo, cán bộ các Sở VHTTDL đến từ các tỉnh, thành trong cả nước. 

Quang cảnh hội nghị

Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Trịnh Thị Thủy nhấn mạnh: Trong tiến trình phát triển đất nước, Đảng và Nhà nước ta luôn coi trọng công tác bảo tồn, giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc - nền tảng tinh thần của xã hội. Đặc biệt, đối với vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, việc bảo tồn văn hóa không chỉ là nhiệm vụ chính trị, mà còn là động lực phát triển bền vững. Trong bối cảnh công cuộc đổi mới, hội nhập và phát triển, việc bảo tồn văn hóa không chỉ là nhiệm vụ chính trị, mà còn là động lực để phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Trong dòng chảy đó, Dự án 6, thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I từ 2021 - 2025, đã đi qua một hành trình 5 năm đầy nỗ lực, để lại những dấu ấn đậm nét, khẳng định tầm vóc chiến lược của Đảng và Nhà nước ta trong sự nghiệp gìn giữ bản sắc, đồng thời thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Thứ trưởng Trịnh Thị Thủy khẳng định: Dự án 6 đã tạo ra nguồn lực quan trọng trong công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, đồng thời từng bước biến văn hóa thành động lực kinh tế. Thay vì chỉ dừng lại ở gìn giữ, bảo tồn, văn hóa các dân tộc thiểu số giờ đây đang từng bước được chuyển hóa thành sản phẩm du lịch đặc sắc, giúp tạo sinh kế, tăng thu nhập và cải thiện chất lượng sống cho người dân.

Thứ trưởng Bộ VHTTDL Trịnh Thị Thủy phát biểu khai mạc Hội nghị

Với mục tiêu chung là “Khôi phục, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống, bồi dưỡng, đào tạo cán bộ làm công tác dân tộc, văn hóa, thể thao, du lịch; hỗ trợ cơ sở vật chất, trang thiết bị văn hóa cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi để nâng cao mức thụ hưởng về văn hóa cho đồng bào các dân tộc gắn với phát triển du lịch cộng đồng”, Dự án 6 có 19 nhiệm vụ thành phần, bao gồm nhiều lĩnh vực, chính sách hỗ trợ về phát triển văn hóa, thể thao và du lịch vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Sau 5 năm triển khai (2021 -2025), Dự án 6 đã để lại nhiều thành tựu nổi bật - minh chứng sinh động cho quyết tâm, nỗ lực và sự đồng lòng của toàn hệ thống chính trị cùng đồng bào các dân tộc. Thông qua dự án đã tổ chức 139 lễ hội truyền thống được bảo tồn, phục dựng và phát huy, nhiều lễ hội đã trở thành di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Qua đó, di sản không chỉ được gìn giữ mà còn trở thành sản phẩm du lịch độc đáo.

Giai đoạn 2021 - 2025, Bộ VHTTDL đã tổ chức 12 Ngày hội, Liên hoan Văn hóa - Thể thao - Du lịch được tổ chức, trong đó có 8 Ngày hội từ nguồn kinh phí Dự án 6, trở thành ngày hội lớn của cộng đồng các dân tộc thiểu số. Đây là dịp quảng bá văn hóa, gắn kết đồng bào và lan tỏa tinh thần đoàn kết dân tộc. Ngày hội luôn nhận được sự quan tâm Lãnh đạo Đảng, Nhà nước đến dự, động viên.

Hơn 50 làng, bản, buôn truyền thống được bảo tồn, từng bước hình thành mô hình bản văn hóa - du lịch, điểm văn hóa - du lịch, mở ra hướng phát triển kinh tế bền vững cho đồng bào. 29 di tích quốc gia đặc biệt, di tích quốc gia tiêu biểu được hỗ trợ tu bổ, tôn tạo. Đây là sự gìn giữ ký ức thiêng liêng của dân tộc, đồng thời là điểm nhấn thu hút khách du lịch. hơn 700 câu lạc bộ văn hóa dân gian và 5.760 đội văn nghệ truyền thống đã được thành lập, duy trì hiệu quả. Đây là lực lượng nòng cốt đưa văn hóa dân tộc đi vào đời sống cộng đồng.

Tổ chức gần 400 lớp tập huấn được tổ chức, với hơn 16.850 lượt người tham gia. Đây là nguồn nhân lực trực tiếp góp phần bảo tồn, phát huy văn hóa truyền thống và phát triển du lịch tại chỗ đầu tư xây dựng 69 điểm đến du lịch tiêu biểu. Bên cạnh đó, 3.220 nhà văn hóa - khu thể thao thôn, bản được xây dựng hoặc cải tạo.

Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng Hồ Văn Mười phát biểu chào mừng Hội nghị

Báo cáo tổng kết 5 năm thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2025 tại Hội nghị toàn quốc tổng kết Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2025, và định hướng nội dung giai đoạn 2026 - 2030, do Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì đã ghi nhận Kết quả của Dự án 6, trong đó, 93,8% thôn có nhà sinh hoạt cộng đồng; 66,1% thôn có đội văn hóa - văn nghệ hoạt động thường xuyên, chất lượng và cơ bản hoàn thành các mục tiêu quan trọng trong Nghị quyết số 88/2019/QH14 đặt ra: 80% thôn có nhà sinh hoạt cộng đồng, 50% thôn có đội văn hóa - văn nghệ, góp phần nâng cao đời sống văn hóa, phát triển du lịch, chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở nhiều địa phương. Đây là minh chứng rõ nét cho sự thành công của Dự án.

Đồng chí Trịnh Ngọc Chung, Cục trưởng Cục Văn hóa các dân tộc Việt Nam phát biểu tại Hội nghị

Cục trưởng Cục Văn hóa các dân tộc Việt Nam Trịnh Ngọc Chung khẳng định: Bằng cách gắn kết bảo tồn văn hóa với phát triển du lịch, Dự án 6 đã và đang mở ra một hướng đi đúng: phát triển kinh tế từ văn hóa, và ngược lại - để văn hóa tiếp tục nuôi dưỡng hồn cốt dân tộc, làm nền tảng, tạo sức mạnh nội sinh để phát triển kinh tế. 

Tại Hội nghị, các đơn vị, đia phương chia sẻ nhiều kinh nghiệm, nêu nhiều mô hình hay, cách làm sáng tạo trong quá trình thực hiện dự án va thẳng thắn chỉ ra những hạn chế còn tồn tại trong quá trình triển khai; một số chỉ tiêu quan trọng như tỷ lệ giải ngân, xây dựng mô hình điểm du lịch, phục dựng lễ hội hay câu lạc bộ sinh hoạt văn hóa dân gian tại vùng tái định cư chưa đạt được như kỳ vọng. Ngoài ra, việc xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu văn hóa cũng cần được đẩy mạnh. Tuy nhiên, chính những tồn tại này là cơ sở để các địa phương và bộ ngành liên quan điều chỉnh chiến lược phù hợp hơn trong giai đoạn tiếp theo.
 
Có thể nói, Dự án 6 không chỉ mang lại những công trình, những chương trình, mà còn tạo nên sự chuyển biến sâu sắc trong đời sống kinh tế - xã hội của đồng bào. Hạ tầng văn hóa được cải thiện; đời sống tinh thần được nâng cao. Đồng bào thêm tự hào về nguồn cội, phát huy tri thức bản địa, too việc làm, tăng thu nhập nhờ gắn văn hóa với du lịch. Đặc biệt, Dự án 6 đã dành sự quan tâm đến 14 dân tộc rất ít người, giúp khôi phục, bảo tồn toàn diện các giá trị truyền thống - một nhiệm vụ vừa cấp thiết, vừa đầy tính nhân văn. Bình đẳng giới cũng là điểm nhấn: phụ nữ dân tộc thiểu số được trao cơ hội tham gia các lớp truyền dạy nghề thủ công, lớp bồi dưỡng du lịch, trở thành lực lượng quan trọng trong việc gìn giữ và phát huy bản sắc. Quan trọng hơn cả, người dân chính là chủ thể. Họ được tham gia từ khâu quy hoạch, lựa chọn công trình, giám sát và quản lý. Chính sự đồng thuận, tin tưởng của nhân dân đã làm nên thành công của dự án.

Tại Hội nghị, Bộ VHTTDL cũng đưa ra nhiều định hướng, đề xuất quan trọng cho giai đoạn tiếp theo 2026 - 2030, khẳng định vai trò thiết yếu của văn hóa trong chiến lược phát triển bền vững và nâng tầm du lịch quốc gia.

Trong giai đoạn 2026 - 2030, Dự án 6 sẽ được tái cơ cấu lại thành 14 nhiệm vụ cụ thể, chia thành hai nhóm chính; gồm nhóm 4 hoạt động đầu tư xây dựng: Bảo tồn làng, bản văn hóa truyền thống; Tu bổ di tích quốc gia đặc biệt của các dân tộc thiểu số; Xây dựng, cải tạo thiết chế văn hóa, thể thao thôn, bản; Hình thành điểm đến du lịch văn hóa tiêu biểu tại các vùng dân tộc thiểu số.

Nhóm 10 hoạt động hỗ trợ: Tổ chức ngày hội, liên hoan nghệ thuật truyền thống; Phát huy lễ hội truyền thống gắn với phát triển du lịch biển, núi; Truyền dạy văn hóa phi vật thể, bảo tồn tiếng nói - chữ viết dân tộc; Xây dựng mô hình bảo tồn gắn với sản phẩm du lịch; Thiết lập hệ thống dữ liệu văn hóa truyền thống của 54 dân tộc; Đẩy mạnh truyền thông, quảng bá văn hóa - du lịch dân tộc.

Nhiều phong tục tập quán tốt đẹp của đồng bào các dân tộc thiểu số được bảo tồn

Mục tiêu của giai đoạn mới là chuyển hóa mạnh mẽ hơn nữa các giá trị di sản văn hóa truyền thống thành các sản phẩm du lịch đặc trưng, có giá trị kinh tế cao, mang bản sắc riêng từng vùng miền. Đây sẽ là chìa khóa mở ra hướng đi bền vững cho du lịch cộng đồng tại các vùng sâu, vùng xa, đồng thời gìn giữ những giá trị cốt lõi của văn hóa dân tộc cho thế hệ mai sau.

5 năm - một hành trình không ít khó khăn, thử thách, nhưng cũng là hành trình chứng minh hiệu quả thiết thực của Dự án 6 trong bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa gắn với phát triển kinh tế, củng cố khối đại đoàn kết các dân tộc, nâng cao niềm tin của nhân dân vào Đảng và Nhà nước. Đây không chỉ là thành tựu của một giai đoạn, mà còn là nền tảng để bước tiếp trong chặng đường mới, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững, khẳng định bản sắc văn hóa Việt Nam trong dòng chảy hội nhập. Dự án 6 - năm năm một hành trình… và cũng là khởi đầu cho những hành trình dài hơn, lớn hơn, để những giá trị văn hóa dân tộc mãi trường tồn, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững trong kỷ nguyên vươn mình, phát triển giàu mạnh, văn minh, thịnh vượng của dân tộc.

Phạm Hương (Ảnh Quỳnh Uyển)