Lễ cấp sắc cho bà Then trong lẩu Then của người Tày

(LVH) - Sáng ngày 26/7/2015, đồng bào dân tộc Tày (huyện Cao Lộc, tỉnh Lạng Sơn) đã tái hiện Lễ cấp sắc cho bà Then trong lẩu Then tại làng dân tộc Tày, Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội), mang ý nghĩa minh chứng cho người có căn duyên được chứng nhận đủ khả năng để tiến hành nghi lễ cúng, cầu an trong đời sống tâm linh của cộng đồng.

Nghề Then nói chung và Then Tày nói riêng ở tỉnh Lạng Sơn có những cách thức hành nghề, không gian diễn xướng, nghi lễ…rất đặc trưng. Trong những nghi lễ ấy, nghi thức cấp sắc lần đầu là một trong những nghi lễ chính của “Lẩu khai quang” (Đại lễ mở hào quang cho người làm Then), đó là minh chứng để cho một người có căn duyên hành nghề này được chứng nhận đủ khả năng để tiến hành nghi lễ cúng, cầu an trong đời sống tâm linh của cộng đồng.

Thầy tào làm lễ

Nhà làm Then phải chọn ngày lành tháng tốt, thống nhất các phần nghi lễ với một vị thầy tào, phân công các công việc cần thiết cho cuộc lễ. Bản thân người được chọn hành nghề (con Then) cũng cần phải giữ cho bản thân sạch sẽ, kiêng cữ nhiều điều, bảo vệ sức khỏe tốt từ 2-3 tuần lễ.

Thầy tào thực hiện nghi lễ cấp sắc cho bà Then

Đến giờ lành, thầy tào bước ra chắp tay khấn vái tổ sư cao tay cho phép bắc chiếc khăn trắng từ bàn then ra ngoài sân thượng và thực hành các nghi lễ trải chiếu cho con Then. Con Then nghe hiệu lệnh bước lên dải vải trắng đi từ từ ra phía sân thượng, hai bên có 4 người phụ nữ múa chầu theo hầu. Thầy tào làm tiếp nghi thức tẩy uế và cắt tóc tượng trưng cho con Then.
Tiếp đó, thầy tào thực hiện các nghi thức của việc cấp sắc. Thầy tào đọc một bài khấn, lần lượt cấp các đồ nghề làm then cho con Then, mỗi loại đồ nghề thầy lại đọc mấy câu khấn với ý nghĩa trao đầy đủ đồ nghề cho con Then, lúc này con Then quỳ dưới sân chắp tay nghiêm trang đón nhận.

Bà Then được cấp mũ, áo, chùm xóc nhạc...

Đầu tiên là thầy cấp chiếc mũ cho con Then để làm phúc cho dương gian, bản làng; cấp cây đàn tính, chùm xóc nhạc để con Then sẽ dùng nó để đi cầu an, cầu phúc cho thiên hạ; thầy cấp ấn để con then mang đi thực hiện các nghi lễ trừ tà; cấp bộ quẻ âm dương, chuông, quạt, kiếm để biết đắc lệ, đắc việc hay chưa và để trừ tà, khai ấn; cấp quần áo, đai, hài, giầy với ý nghĩa đầy đủ phục trang cho con Then khi hành lễ sau này.

Bà Then vui mừng đón đức tướng xuống nhập vào người, uống rượu và phát lộc

Xong việc cấp sắc, thầy Tào giao tờ sắc đã viết sẵn cho con then và niệm chú, dứt lời thầy sẽ trở về bàn then, con Then lúc này vui mừng đàn và múa chầu tiến dần vào nhà, trên đầu có dải vải đỏ cuốn sắc theo sau.
Tiếp đó, con Then vui mừng đón đức tướng xuống nhập vào người; tướng kêu xông hơi, uống chén rượu và phát lộc. Sau khi ngài thăng, con Then lại hát các bài tiến lễ lên nhà then và múa chầu.

 Hải Yến (Ảnh: Minh Huyền)