Tái hiện nghi thức “Chậm đò ho” của dân tộc Thổ tỉnh Thanh Hoá
(LVH) - Sáng 12/2, tại không gian làng dân tộc Thổ, Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội), đồng bào Thổ đã tái hiện nghi thức “Chậm đò ho” của dân tộc mình, thể hiện nét văn hóa sinh hoạt đặc trưng, phản ánh đậm nét đời sống tinh thần của đồng bào trên vùng đất xứ Thanh. Đây là hoạt động chính trong khuôn khổ sự kiện Ngày hội “Sắc Xuân trên mọi miền Tổ quốc” năm 2023.
Cũng như đồng bào các dân tộc khác trên vùng đất xứ Thanh, phong tục tập quán có vai trò đặc biệt trong đời sống văn hóa của tộc người Thổ thông qua đó, thể hiện tính gắn kết cộng đồng của dân tộc Thổ trong đời sống sinh hoạt thường ngày cũng như trong các dịp lễ, Tết. Đây cũng là dịp để những chàng trai, cô gái dân tộc Thổ thi tài, là dịp gặp gỡ, giao duyên tìm hiểu nhau và cũng từ đây, nhiều đôi trai gái đã bén duyên nên vợ, nên chồng.
Hàng năm, vào những dịp cuối đông, khi ông mặt trời thức dậy sớm hơn, chiếu những tia nắng ấm áp xuống núi rừng cũng là thời khắc hoa đào điểm tô sắc hồng, hoa mơ phủ màu trắng tinh khôi báo hiệu Tết đến Xuân về. Thời điểm này mùa màng đã thu hoạch xong, đất được nghỉ ngơi chờ mùa gieo hạt mới, cũng là lúc người Thổ tạm gác công việc ruộng nương, không phân biệt già trẻ, gái trai, đồng bào dân tộc Thổ hội tụ cùng nhau mở hội vui xuân, mừng năm mới với mong muốn xua đuổi tà ma, cầu cho một năm mới mưa thuận gió hòa, nhà nhà đủ cái ăn, cái mặc, làng bản yên vui… Đây cũng là dịp để các chàng trai cô gái người Thổ hèn hò tìm hiểu nhau.
Chậm đò ho, là chậm đò ho,
Mẹ ru mẹ hát
Đập nước lơn lớn
Mương nước con con
Con mau lớn khôn
Đi khơi nguồn nước…
Hòa cùng tiếng hát, lời ca là những điệu múa giã gạo, cặp nặp vui nhộn mừng năm mới, vui xuân.
Là Chậm đò ho
Mẹ ru mẹ hát
Ăn no tắm mát
Con ngủ cho lâu
Cha cày đồng sâu
Mẹ bừa ruộng cạn…
Không khí vui xuân trở nên rộn ràng tươi vui khi tiếng cồng chiêng hòa lẫn với tiếng hát và tiếng hò reo cổ vũ cho những thành viên tham gia các trò chơi. Qua những cuộc hát đối đáp đó biết bao đôi trai gái người dân tộc Thổ đã nên duyên vợ chồng.
Là Chậm đò ho
Xanh chồi thắm lộc
Cành ngọn cao cao
Vươn thẳng trời sao….
Chiếc cối, chiếc chày là vật dụng quen thuộc của đồng bào Thổ. Trong nhịp sống hối hả, vội vã, nhà nhà vẫn giữ việc giã gạo hàng ngày như một phần tất yếu của cuộc sống, vừa để bữa cơm thêm ngon, vừa lưu lại nét đẹp văn hóa của người Thổ tự bao đời. Chậm đò ho là một trong những làn điệu dân ca vui nhộn nhất, thể hiện cảnh sinh hoạt đời thường của đồng bào dân tộc Thổ. Tiếng trống, tiếng chiêng hòa cùng tiếng chày giã gạo tạo nên không khí vui nhộn.
Lúa mang về mẹ phơi ba nắng,
Em giã bằng chày, gạo trắng như bông,
Mồ hôi dù đổ trên đồng,
Nghe chày giã gạo mà lòng ta vui.
Việc tổ chức Tái hiện nghi thức Nghi thức “Chậm đò ho” của dân tộc Thổ nhằm bảo tồn, phát huy những giá trị và nét đẹp văn hóa truyền thống, khẳng định bản sắc văn hóa của dân tộc Thổ tỉnh Thanh Hoá. Đồng thời, góp phần thu hút, giới thiệu, quảng bá nét văn hóa đặc sắc đồng bào dân tộc Thổ đến du khách tham quan “Ngôi nhà chung” của cộng đồng 54 dân tộc Việt Nam.
Phạm Hương