Điểm du lịch làng dân  tộc Gia-rai 

Làng Gia rai thuộc Khu các làng dân tộc II, Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam, có quy mô 01 nhà rông, 02 nhà dài, 01 nhà sàn, 02 kho thóc và 03 nhà mồ với tổng diện tích khoảng 4900m2.

Nghi thức rửa tay cho cô dâu trong lễ cư được tái hiện tại làng dân tộc Gia-rai

Nhà rông của các cộng đồng bản địa Tây Nguyên nói chung, của dân tộc Gia-rai nói riêng vốn là nơi nơi sinh hoạt cộng đồng của đồng bào, nơi diễn ra các lễ hội lớn, nơi tiếp đón khách quý, nơi phân xử các vụ kiện tụng, nơi trai chưa vợ, gái chưa chồng đến nhà rông ngủ thăm, tìm bạn đời. Vì thế, nhà rông được coi là linh hồn, là trái tim của buôn làng. Mái nhà rông giống như một lưỡi rìu khổng lồ vươn lên bầu trời, thể hiện tinh thần thượng võ của đồng bào Tây Nguyên nói chung, đồng bào Gia rai nói riêng, muốn khẳng định chủ quyền lãnh thổ của buôn làng.

Nhà rông tại làng dân tộc Gia-rai, Làng VHDL các DTVN có diện tích 72m2. Ngày 19/5/2007, Khu các làng dân tộc được chính thức khởi công xây dựng và đây cũng là ngày khởi công làng dân tộc Gia-rai. Trong đó, xây dựng nhà rông, nhà sàn kiểu H'drung được tiến hành do công ty CP Vật liệu và Xây lắp Gia Lai là đơn vị thực hiện xây dựng. Ngày 16/12/2007 các hạng mục này được hoàn thành. 

Chiều cao của nhà rông khoảng 13m2, chiều ngang 12m, chiều sâu 5.3m; Gầm sàn cao 1m8. Do vậy, mái nhà rông cao vút, sừng sững, nhìn từ xa vẫn có thể trông thấy mái. Chạy dọc mái nhà là một dải trang trí các hình tam giác với ba màu xanh, đỏ, đen. Hình tượng mặt trời được đặt ở chính giữa mái nhà thể hiện sự trù phú của núi rừng và tình yêu thiên nhiên của đồng bào Gia-rai. Mái nhà rông giống như một lưỡi rìu khổng lồ vươn lên bầu trời, thể hiện tinh thần thượng võ của đồng bào Tây Nguyên nói chung, đồng bào Gia-rai nói riêng.

Nhà rông ở đây cũng là nơi diễn ra các nghi lễ truyền thống do chính chủ thể văn hóa đến từ Gia Lai, Kon Tum tái hiện. Đây cũng là nơi đón tiếp du khách đến tham quan, tìm hiểu về kiến trúc truyền thống cũng như những nét văn hóa tiêu biểu, đặc trưng của dân tộc Gia-rai

Diễn xướng công chiêng tại sân chung của làng dân tộc Gia rai

Tại làng còn có 3 ngôi nhà ở - dạng nhà sàn của đồng bào Gia- rai, trong đó có 1 nhà sàn, 2 nhà dài.

Nhà sàn kiểu Hdrung, đây là loại nhà sàn khá phổ biến của người Gia-rai. Nét đặc trưng của nhà ở dạng này là phần mái che phía hiên trước nhô ra, che kín phần sàn trước, tiếp nối với cầu thang.

Nhà ở dạng nhà sàn kiểu  Hdrung, làng dân tộc Gia rai, Làng VHDL các DTVN

Ngôi nhà này đã đón cộng đồng dân tộc Gia-rai đến từ tỉnh Gia Lai đến lưu trú, tham gia các hoạt động trong các đợt: Khai trương Làng VHDL các DTVN (14-25/9/2010); Hoạt động hàng ngày và tham gia Liên hoan văn hóa các dân tộc Việt Nam (14/4-2/5/ 2012); Tuần lễ “Đại đoàn kết các dân tộc - Di sản Văn hoá Việt Nam” (19-22/11/2013); Những ngày “Đại đoàn kết ASEAN - Một tầm nhìn, một bản sắc, một cộng đồng” (19-24/11/2014).. 

Một kiểu nhà truyền thống dạng nhà sàn dài Nhà sàn dài là kiểu truyền thống Ayun-pa., hiện không còn nhiều ở ngay chính địa bàn sinh sống của chủ thể văn hóa được xây dựng tại đây với 2 nhà. Nổi bật của kiểu này chính là chiều dài của ngôi nhà.

Nhà dài tại làng dân tộc Gia-rai, là VHDL các DTVN

Bên ngoài hành lang ngôi nhà ở của đồng bào có đặt cối giã gạo, khung dệt vải. Nhà có 3 gian, là nơi ở, sinh hoạt của một gia đình. Ở chính giữa mỗi gian đều đặt bếp, cạnh bếp là các đồ dùng, vật dụng phục vụ sinh hoạt hàng ngày của đồng bào như: đơm, đó, bầu nước, bầu rượu, bầu đựng cơm... Ngoài ra, còn có một số nhạc cụ phục vụ đời sống tinh thần của đồng bào như đàn cồng chiêng, goòng, đàn Protum, đàn Kơ li...v.v.

Làng dân tộc Gia-rai có 2 kho thóc. Kho thóc thứ nhất được xây dựng ngay sau nhà ở kiểu H'drung, cũng là loại nhà sàn nhưng chân cao và xây dựng bằng những nguyên liệu tự nhiên như các loại nhà khác. Cả 2 kho thóc đều có diện tích 3.2m X 4.2m; cao 4.3m.

Kho thóc tại  làng dân tộc Gia-rai, là VHDL các DTVN

Dù là công trình nhỏ nhưng kho thóc không thể thiếu trong mỗi gia đình và cảu người Gia-rai nói riêng, các dân tộc bản địa Tây Nguyên nói chung. Kho thóc không chỉ là nơi chứa thóc và các loại lương thực khác mà còn được đồng bào coi đây là nơi "giữ hồn lúa", thể hiện khát vọng về một cuộc sống ấm no. Nhiều nghi thức liên quan đến cúng hồn lúa trong nghi lễ nông nghiệp của người Gia-rai phản ánh điều này. Kho lúa hiện diện ở đây đã góp phần tạo nên chỉnh thể không gian truyền thống tiêu biểu của người Gia-rai.

Ngoài ra, khu nhà mồ được tạo dựng tại đây cũng là nét văn hóa tiêu biểu trong đời sống văn hóa của người Gia-rai.

Ngày 19/9/2010 cộng đồng dân tộc Gia-rai đến từ tỉnh Gia Lai đã tiến hành tái hiện những nghi thức chính của lễ bỏ mả theo truyền thống của mình tại khu nhà mồ, là dân tộc Gia-rai, L VHDL các DTVN

Các công trình kiến trúc được thực hiện tại làng dân tộc Gia-rai sử dụng chủ yếu là các nguyên vật liệu tự nhiên, như tre, lồ ô, nứa, gỗ, lá gianh, giang, dây mây...
 

Du khách xem diễn xướng nhạc cụ truyền thống của chủ thể văn hóa tại không gian làng dân tộc Gia rai

Việc bố trí vật dụng trong ngôi nhà, bếp, gác bếp.. tại các ngôi nhà ở đây đều do chính bàn tay của chủ thể văn hóa thực hiện, phản ánh đặc trưng văn hóa của đồng bào.

Ngày 19/3/2008, nhân chuyến tham quan làm việc với Làng Văn hóa - Du lịch các Dân tộc Việt Nam, Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân cùng Đoàn công tác Chính phủ đã đến làng dân tộc Gia-rai. Tại đây, đồng chí đã trồng cây Pơ Lang, một loại cây gắn liền với đời sống, tâm hồn và là một thực thể tâm linh quan trọng của đồng bào Tây Nguyên.

Cây Pơ Lang do Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân trồng Ngày 19/3/2008

Ngoài ra, nới đây cũng đón tiếp nhiều Đoàn công tác của Đảng, Nhà nước cũng như đại biểu, du khác trong và ngoài nước đến tham quan, tìm hiểu

Khi đến tham quan làng dân tộc Gia-rai tại Làng VHDL các DTVN, đại biểu, du khách sẽ được các thuyết minh viên tại điểm hoạc chủ thể văn hóa đang tham gia các hoạt động của "Làng" giới thiệu các nét văn hóa đăc trưng của mình tái hiện ở đây.

Du khách cũng sẽ được trải nghiệm với những lễ hội truyền thống đã được bảo lưu hàng ngàn năm, những món ăn cũng như những sinh hoạt đời sống và văn nghệ, trò chơi dân gian cùng với chủ thể văn hóa.

Về tham gia hoạt động thường xuyên cũng như tham gia các sự kiện, chủ thể văn hóa đã tổ chức tái hiện một số lễ hội tại làng như lễ bỏ mả, lễ mừng lúa mới, lễ cầu mưa, lễ cưới... Bên cạnh đó, đồng bào còn tổ chức các hoạt động đời sống và sinh hoạt văn hóa như: đan vật dụng từ giang, mây; tạc tượng; dệt thổ cẩm; biểu diễn xoang, diễn xướng dân ca và nhạc cụ truyền thống.

Làng dân tộc Gia-rai là một điểm tham quan lý thú, luôn thu hút đông đảo du khách dừng chân.

PV