Độc đáo Lễ cúng tạ ơn cuối năm của người Dao

(LVH) - Sáng Mùng 1/1/2017, trong khuôn khổ các hoạt động chào Tết dương lịch, chủ thể văn hóa đến từ Ba Vì, Hà Nội đã tiến hành nghi lễ truyền thống này của mình tại Làng Văn hóa – Du lịch các dân tộc Việt Nam.

Chuẩn bị bánh giày cho Lễ cúng tạ ơn cuối năm

Theo truyền thống từ bao đời nay của người Dao Quần Chẹt ở Ba Vì, Hà Nội, khoảng từ mồng 3 đến 29 tháng Chạp, tại mỗi gia đình đều tổ chức lễ cúng cuối để tạ ơn Bàn Vương, tổ tiên và Tản Viên sơn thánh đã phù hộ, che chở cho gia đình trong suốt một năm qua. Đây còn là dịp để đồng bào báo cáo về những thành quả đã đạt được trong năm, cầu mong những điều may mắn, hạnh phúc sẽ đến trong năm mới.

Thày cúng rót rượu chuẩn bị thực hành các nghi thức cúng trước ban thờ

Đồ lễ đã được bà con chuẩn bị từ rất sớm, gồm: 5 chén để rót rượu; hai bát chân hương; một bát nước trượng trưng cho cho nước thiêng để tổ tiên dung; một thủ lợn và toàn bộ phần thịt đã được làm sạch, để dưới bàn thờ tổ tiên; một con gà trống và 42 chiếc bánh dầy (trắng, đỏ) tượng trưng cho những viên gạch, thể hiện tấm lòng của con cháu chuẩn bị chu toàn để tổ tiên dùng sửa sang nhà cửa.

Điệu múa truyền thống của người Dao huyện Ba Vì, Hà Nội được giới thiệu trong không gian của lễ hội

Sau khi lễ vật đã được chuẩn bị xong, thày cúng Triệu Văn Lịch- người được cấp sắc bảy đèn tiến hành nghi thức. Mở đầu, thày đọc bài khấn, có nội dung: “Năm Bính thân vừa qua, gia chủ rất biết ơn thủy tổ và tổ tiên cũng như thần núi Tản Viên đã che chở cho gia đình gặp nhiều may mắn, phù hộ chúng con làm ăn, trong năm qua nhờ sự bảo vệ của các vị mà việc chăn nuôi được nhiều thuận lợi. Lợn đầy chuồng, gà đầy sân, trâu bò trên núi cũng béo tốt đầy đàn. Với tất cả lòng biết ơn, gia chủ thành tâm kính dâng lên chư vị một con lợn, con gà và chén rượu thơm”.

Thày cúng tiếp tục rót rượu và đếm tiền giấy cho tổ tiên. Theo quan niệm đồng bào, mỗi ngôi mộ là một ngôi nhà, người âm có ba hồn bẩy vía thì ba hồn sẽ ở lại âm phủ trông coi nhà, bảy vía sẽ theo hương gạo về ăn tết cùng con cháu. Khi tung “cháo” xin sấp ngửa sẽ biết lúc nào tổ tiên đồng ý nhận tiền giấy.

Sau khi hóa mã, gia chủ quét sạch rác ở mọi nơi trong nhà rồi hót vào chiếc lu cở mang đổ tại đường rẽ. Nghi thức này có ý nghĩa vớt bỏ những gì xấu, không may mắn. Vì vậy, trong khi gùi rác đi, thày cúng tay cầm theo ba nén hương và khấn: “những mong mọi điều sui xẻo, lười nhác theo rác mà đi, năm mới ăn nên làm ra, lợn gà đầy chuồng, một hạt thóc xuống trăm hạt nải mầm, bốn mùa không hạn hán ách nào xâm, tám tiết có điềm lành tiếp ứng...”.

Tiếp theo phần lễ, những điệu múa chuông, múa rùa- những điệu múa cổ truyền đặc sắc của các chàng trai, cô gái Dao được thực hiện. Với tiết tấu nhanh, khoẻ khoắn thể hiện sức mạnh, sự dẻo dai trong lao động sản xuất của đồng bào đã được truyền tải qua điệu múa.

Đặc biệt, cũng dịp này, trích đoạn múa Xuất Peng pịa chủng của người Dao thôn Yên Sơn cũng đã được tái hiện. Đây là một điệu múa không thể thiếu trong tết nhảy của người Dao, mô phỏng việc luyện binh tướng bảo vệ tổ quốc của Bàn Vương xưa kia.

Nghi lễ thờ cúng ngày tết của đồng bào không chỉ mang ý nghĩa tâm linh, mà còn thể hiện sự thành kính của con cháu với tổ tiên. Đây là một trong các hoạt động nhằm giới thiệu, quảng bá nét truyền thống văn hóa đặc sắc của người Dao và thu hút du khách đến với “Làng” và góp phần bảo tồn, gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của người Dao nói riêng, các cộng đồng dân tộc Việt Nam nói chung.

Bên cạnh Lễ cúng tạ ơn cuối năm của người Dao, không gian “Món ngon đầu năm” với khoảng 50 gian hàng của đồng bào các địa phương vẫn đang diễn ra cùng với các hoạt động thường xuyên của cộng đồng dân tộc Khmer, Thái, Mường, Ba-na, Ê-đê đã thu hút đông đảo du khách đến tham quan "Ngôi Nhà chung". Nơi đây thực sự là điểm đến hấp dẫn của du khách trong dịp nghỉ lễ này.

Một số hình ảnh khác: