Tái hiện Lễ mừng lúa mới của dân tộc Gia Rai tỉnh Gia Lai tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam

(LVH) - Chiều 20/11, đồng bào Gia Lai đến từ Huyện Krông Pa, tỉnh Gia Lai đã tổ chức Lễ mừng lúa mới - một trong những lễ hội độc đáo của dân tộc Gia Rai được tái hiện trong khuôn khổ Tuần “Đại đoàn kết các dân tộc - Di sản Văn hóa Việt Nam” năm 2022 tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội).

Lễ mừng lúa mới của người Gia Rai thường được tổ chức vào tháng 12 dương lịch, sau khi bà con đã thu hoạch xong nông sản. Mỗi hộ dân góp một ký gạo mới, một ghè rượu để chuẩn bị cho việc cúng lễ.

Phụ nữ Gia Rai chuẩn bị đồ lễ cho Lễ mừng lúa mới

Nơi tổ chức lễ thường được tổ chức ở nhà rông của làng vào khoảng 9h sáng. Sau khi chuẩn bị xong lễ vật, già làng khấn cầu mong thần linh (Yang ơi kơdu, ơi kơdai, yang chứ, yang ia) và linh hồn ông bà tổ tiên ăn cơm mới phù hộ cho dân làng được mùa bội thu, mưa thuận gió hòa, năm sau thu hoạch nhiều hơn năm trước, lúa đầy chòi bắp đầy nhà.

Buổi lễ tái hiện diễn ra tại không gian làng dân tộc Gia Rai, Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam

Tại buổi tái hiện, đồng bào Gia Rai chuẩn bị lễ vật cho Lễ mừng lúa mới gồm: một con heo hoặc một con gà trống (nếu cúng con gà thì cơm, rượu mỗi thứ một chén, một ché); ba ché rượu; Cơm ba chén; Rượu ba chén; một cây nêu; một chòi lúa; một bó lúa còn nguyên hạt; một thúng lúa; Nia một cái, thúng một cái, đĩa ba cái, chén sáu cái, liềm một cái, gùi ba cái.

Nghệ nhân ưu tú tín ngưỡng dân gian Rơ ô Bhung làm chủ nghi lễ mừng lúa mới

Lễ cúng mừng lúa mới được đồng bào Gia Rai tổ chức tại ba nơi: cúng ở rẫy lúa, cúng ở chòi lúa và cúng ở nhà chủ lúa.

Lễ cúng mừng lúa mới tại rẫy lúa: lễ vật gồm một chóe rượu, một con gà.Thầy cúng chạm bảy lần vào chóe rượu để dâng lễ và cầu khấn bảy vị thần (thần đất, thần trời, thần nước, thần nuôi dưỡng, thần che chở, thần bảo vệ, thần lúa) cho những loại giống lúa (lúa trô, blia, chke…) cho lúa mau chín, cho lúa thơm ngon. Sau khi dâng lễ xong đến với phần mời rượu, theo phong tục tập quán của người Gia Rai là mẫu hệ, chính vì vậy nguời được mời rượu đầu tiên là người phụ nữ trong nhà (mời vợ và mẹ vợ chủ lúa cùng uống), tiếp theo mời chủ lúa và anh của vợ chủ lúa, sau đó lần lượt khách đến dự từ lớn đến nhỏ cùng uống rượu.

Đồng bào tái hiện lễ cúng mừng lúa mới tại rẫy lúa

Kết thúc lễ cúng mừng lúa mới tại rẫy lúa là lễ cúng mừng lúa mới tại chòi lúa: lễ vật gồm một chóe rượu, một đầu gà, thầy cúng dâng lễ và cầu khấn bảy vị thần để tạ ơn các thần đã che chở cho cây lúa, che chở cho gia đình chủ lúa được mạnh khỏe, xin phép các thần cho chủ lúa được thu hoạch, xin được rước hồn lúa vào chòi để cất giữ. Sau khi dâng lễ xong, đến phần mời rượu cũng tương tự như lễ cúng tại rẫy lúa. Kết thúc lễ cúng tại chòi lúa, dân làng thực hiện việc tuốt lúa đưa cất vào chòi lúa.

Dân làng cùng nhau thực hiện việc tuốt lúa đưa cất vào chòi lúa

Lễ cúng mừng lúa mới tại nhà chủ lúa: Lễ vật gồm ba chóe rượu, một con heo. Thầy cúng dâng lễ và cầu khấn bảy vị thần xin phép các thần cho gia đình được rước hồn lúa và lúa về nhà. Sau khi dâng lễ xong, tiếp tục đến phần mời rượu cũng tương tự như hai lễ cúng trên. Chóe rượu thứ 1, đầu tiên là người vợ, mẹ vợ, mẹ của chủ lúa cùng uống một lúc, tiếp theo đến chủ lúa, anh vợ chủ lúa cùng uống rượu, sau khi anh vợ uống xong thì lấy một đùi trước của con heo trao cho thầy cúng để tạ ơn thầy cúng. Chóe thứ 2, mời người Bác vợ của chủ lúa và người Bác của chủ lúa để tỏ lòng biết ơn hai người bác. Chóe rượu thứ 3, mời thầy cúng để tỏ lòng biết ơn.

Sau khi kết thúc các nghi lễ cúng, dân làng cùng nhau đánh chiêng uống rượu và nhảy múa cho đến tối trong không khí vui tươi, phấn khởi mừng lúa mới.

Dân làng nhảy múa mừng lúa mới

Giữa không gian tuyệt đẹp của làng dân tộc Gia Rai, buổi lễ đã thu hút nhiều đoàn du khách dừng chân theo dõi, cảm nhận nét văn hóa độc đáo của đồng bào dân tộc Gia Rai, được hòa vào âm nhạc sống động vui mừng lúa mới, đem đến một không khí sôi nổi, rộn ràng tạo sự hấp dẫn và ấn tượng đối với du khách tham quan Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam.

Hải Yến (ảnh: Phạm Minh)