Độc đáo nghệ thuật múa Khèn của người Mông tỉnh Thanh Hóa

(LVH) - Trong dịp Tết Dương lịch 2025, tại không gian chợ vùng cao phía Bắc, Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội), đồng bào dân tộc Mông đến từ tỉnh Thanh Hóa đã giới thiệu nghệ thuật múa khèn - thuộc loại hình nghệ thuật trình diễn dân gian, đã có từ lâu đời và được lưu truyền qua nhiều thế hệ tới đông đảo du khách tham quan.

Khèn là biểu tượng văn hóa của đồng bào Mông vừa là nhạc cụ, vừa là đạo cụ, khèn của đồng bào Mông vừa là nhạc khí thiêng kết nối giữa cõi trần và thế giới tâm linh nhưng cũng là phương tiện kết nối cộng đồng chia sẻ tâm tư tình cảm giúp chủ thể văn hóa thăng hoa với tinh thần lạc quan yêu đời. Nghệ thuật trình diễn dân gian của đồng bào Mông gắn liền với chiếc khèn. Khèn thổi đi đôi với múa, đã thổi khèn là không để cho đôi chân đứng yên. Không chỉ múa khèn một người mà có đến bốn người hoặc nhiều hơn, múa khèn với nhau chân đá rất đều và khỏe phù hợp với điệu khèn.

Múa khèn thể hiện bản sắc văn hóa riêng, độc đáo của đồng bào Mông, ghi dấu ấn sâu sắc trong cuộc sống hàng ngày, đặc biệt trong các nghi lễ.

Múa khèn - nghệ thuật trình diễn dân gian của người Mông

Nghệ thuật múa khèn của người Mông còn thể hiện tính cố kết cộng đồng, tinh thần đoàn kết trong đời sống của đồng bào, đồng thời chứa đựng những sáng tạo mang tính khoa học độc đáo, được biểu hiện qua tiết tấu đa dạng, biến hóa khi thổi khèn kết hợp với vũ điệu uyển chuyển, nhịp nhàng khi múa.

Múa khèn thường đã trải qua một quá trình lao động nghệ thuật bền bỉ, công phu, kiên trì. Bởi khi vừa thổi vừa múa đòi hỏi phải sử dụng nhiều động tác vô cùng phức tạp và nhuần nhuyễn. Trong đó động tác múa rất đa dạng, phong phú: Múa nhảy đưa chân, quay đổi chỗ, quay tại chỗ, vờn khèn, lăn nghiêng, lăn ngửa, múa ngồi xổm, đi tiến, đi lùi theo bốn hướng, mỗi bước tiến, bước lùi làm sao chỉ để chân này chạm gót chân kia. Động tác cơ bản là khom lưng, quay hất gót tại chỗ và quay hất gót di động trên vòng quay lớn rồi thu hẹp dần theo hình xoắn ốc…, với tốc độ càng nhanh càng điêu luyện.

Đá chân là một trong những động tác không thể thiếu trong múa khèn của đồng bào Mông

Vào dịp lễ hội, sinh hoạt văn hóa, văn nghệ, đón Tết vui xuân các bài biểu diễn múa khèn có nội dung vui nhộn, mang ý nghĩa chúc tụng và mời bạn bè cùng tụ họp, vui chơi. Tiếng khèn làm quên đi những khó khăn, vất vả sau một năm chăm chỉ lao động mệt nhọc, góp phần gắn kết tình bạn, tình yêu, tình làng xóm với nhau.

Kết hợp nhuần nhuyễn giữa múa và thổi

Nghệ thuật khèn Mông có giá trị giáo dục to lớn đối với thế hệ trẻ. Thông qua việc học thổi khèn, múa khèn, các thế hệ trẻ được tiếp thu và bảo tồn những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc. Qua đó, góp phần giáo dục về đạo đức, lối sống và tinh thần đoàn kết cộng đồng.

Nghệ thuật khèn Mông là một di sản văn hóa phi vật thể quý giá. Nó thể hiện sự sáng tạo và tài năng của người Mông trong việc chế tác nhạc cụ và sáng tạo ra các điệu nhạc, điệu múa độc đáo. Trong bối cảnh xã hội hiện đại, việc bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật khèn Mông là vô cùng quan trọng, nhằm củng cố và làm phong phú thêm những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của nền văn hóa Việt Nam.

Phạm Hương