Tổ chức các hoạt động tháng 12 “Làng và những sắc hoa”

(LVH) - Là chủ đề hoạt động tháng 12 được tổ chức từ ngày 01/12/2020 - 03/01/2021 tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội), với các hoạt động nhằm tăng cường cảnh sắc thiên nhiên cây, hoa gắn với không gian văn hóa và hoạt động của các dân tộc theo các làng và các cụm liên kết, đồng bào mừng vui những ngày cuối năm, chuẩn bị cho một năm mới với những mong muốn về sự tốt đẹp, sự sung túc của bản làng, quê hương. Đồng thời, giới thiệu các hoạt động dân ca, dân vũ, ẩm thực, sản vật phong phú của các dân tộc góp phần giới thiệu nét văn hóa, phong tục tập quán của đồng bào, tạo điểm đến, thu hút khách du lịch, từng bước hoàn thiện sản phẩm du lịch Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam, góp phần tạo không khí tưng bừng đón chào năm mới 2021.

Các hoạt động với sự tham gia của khoảng 100 đồng bào của 16 dân tộc (Nùng, Tày, Dao, Mông, Mường, Thái, Khơ Mú, Ơ Đu, Tà Ôi, Ba Na, Xơ Đăng, Cơ Tu, Gia Rai, RagLai, Ê Đê, Khmer) với sự tham gia của 12 địa phương, với các điểm nhấn của các địa phương có đồng bào hoạt động hàng ngày (Thái Nguyên, Hà Nội, Hà Giang, Hòa Bình, Sơn La, Nghệ An, Thừa Thiên Huế, Gia Lai, Kon Tum, Ninh Thuận, Đắk Lắk, Sóc Trăng). Huy động thêm khoảng 85 đồng bào dân tộc dự kiến từ ngày 31/12/2020-03/01/2021, trong đó khoảng 25 đồng bào của 03 đồng bào dân tộc Mông, Tày, Dao tỉnh Bắc Kạn; 20 đồng bào dân tộc Hà Nhì tỉnh Điện Biên; 20 đồng bào dân tộc Lự tỉnh Lai Châu. Huy động từ 20 - 25 nghệ sĩ, diễn viên của Nhà hát Múa Rối Việt Nam từ ngày 02-03/01/2021.

Điểm nhấn hoạt động tháng 12 là không gian “Phiên chợ vùng cao chào Xuân 2021” tái hiện không gian văn hóa đậm sắc màu các dân tộc vùng cao cùng vui gặp gỡ nhìn lại một năm đã qua và niềm vui hân hoan đón chào năm mới 2021 tại “Ngôi nhà chung”. Không gian chợ là sự kết hợp giữa không gian hội xuống chợ, không gian vui chơi gắn với các hoạt động dân ca, dân vũ, trò chơi dân gian, không gian ẩm thực, sản vật với sắc màu của các dân tộc Mông, Hà Nhì, Lự,...

Chương trình tháng 12 với các hoạt động như:

Hoạt động điểm nhấn sự kiện tháng “Làng và những sắc hoa” - Chủ đề “Phiên chợ vùng cao chào Xuân 2021”.

- Tái hiện không gian văn hóa đậm sắc màu các dân tộc vùng cao cùng vui gặp gỡ nhìn lại một năm đã qua và niềm vui hân hoan đón chào năm mới 2021 tại “Ngôi nhà chung” với chủ đề “Chợ phiên vùng cao chào Xuân 2021”. Không gian chợ là sự kết hợp giữa không gian hội xuống chợ, không gian vui chơi gắn với các hoạt động dân ca, dân vũ, trò chơi dân gian, không gian ẩm thực, sản vật với sắc màu của các dân tộc Mông, Hà Nhì, Lự,...

- Không gian xuống chợ trong những ngày cuối năm, những ngày đầu năm mới với kỳ vọng mới, niềm tin sắt son và niềm vui từ ánh mắt của mỗi một đồng bào, họ gặp nhau tại phiên chợ lúng liếng nói cười, trong những bộ trang phục đẹp nhất, sắc màu nhất. Các lớp không gian liên tục từ khi xuống chợ hòa cùng với niềm vui, tham gia các hoạt động hội, hòa cùng với sắc màu của nghề thủ công truyền thống và cùng nhau cất lên niềm vui, sự hân hoan khoe vẻ đẹp của cộng đồng trong ngày xuân mới.

- Tạo điểm nhấn trang trí không gian chụp ảnh gắn với những cảnh sắc ấn tượng của Điện Biên, Bắc Kạn, Lai Châu với sắc màu của các chủ thể văn hóa vùng cao và đồng bào các dân tộc phía Bắc đang hoạt động hàng ngày hòa chung niềm vui ngày hội non sông đất nước.

* Không gian chợ với 50 gian hàng và khu vực nhà dân tộc Phù Lá bao gồm:

- 33 gian hàng tại khu vực Chợ vùng cao:

* Không gian của địa phương là điểm nhấn

Điểm nhấn không gian sinh hoạt tại chợ là sắc màu văn hóa của các địa phương vùng cao như Điện Biên, Lai Châu, Bắc Kạn và không gian văn hóa vùng cao của đồng bào các dân tộc đang hoạt động hàng ngày chung niềm vui chung chào Xuân 2021.

Điểm nhấn không gian sinh hoạt tại chợ là sắc màu văn hóa Bắc Kạn mà điểm nhấn là khoảng 10 - 15 gian hàng giới thiệu sản vật địa phương, ẩm thực truyền thống của các dân tộc cùng với những sản phẩm đặc trưng giới thiệu của tỉnh Bắc Kạn là các gian hàng giới thiệu sản phẩm như miến dong, rượu men lá dân tộc, gạo nếp, bí xanh thơm Ba Bể, nấm hương Na Rì, mật ong rừng...đây là những sản phẩm nông sản OCOP tỉnh Bắc Kạn và một số sản vật đặc trưng khác; tiếp theo là các sản vật vùng cao Điện Biên khoảng 05 - 10 gian, sản vật địa phương tỉnh Lai Châu khoảng 05 - 10 gian và các địa phương các tỉnh vùng cao của nhóm đồng bào phía Bắc đang hoạt động hàng ngày tại Làng.

* Không gian giới thiệu du lịch

- 03 gian giới thiệu văn hóa du lịch bao gồm các ấn phẩm tờ gấp và các nội dung giới thiệu sản phẩm du lịch điểm đến của địa phương (Lai Châu, Điện Biên và Bắc Kạn)
- 10 gian nhà lá giới thiệu ẩm thực truyền thống và phục vụ nhu cầu của du khách khi tham quan tại không gian chợ.
- 08 gian hàng nước khu vực đường giữa hai ao để phục vụ nhu cầu của du khách khi tham quan tại không gian chợ.
- Khu vực nhà Phù Lá giới thiệu ẩm thực truyền thống và phục vụ nhu cầu của du khách khi tham quan tại không gian chợ.

* Không gian trưng bày tranh “Phiên chợ ngày xuân” và một số hoạt động bổ trợ khác

- Giới thiệu không gian ảnh về vẻ đẹp của vùng đất và con người các địa phương Lai Châu, Điện Biên, Bắc Kạn và một số ảnh không gian văn hóa đã tổ chức tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam.

Giới thiệu nghệ thuật trình diễn dân gian nghệ thuật múa Khèn - Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia của dân tộc Mông tỉnh Bắc Kạn

- Khèn là biểu tượng văn hóa của đồng bào dân tộc Mông vừa là nhạc cụ, vừa là đạo cụ, khèn của đồng bào dân tộc Mông vừa là nhạc khí thiêng kết nối giữa cõi trần và thế giới tâm linh nhưng cũng là phương tiện kết nối cộng đồng chia sẻ tâm tư tình cảm giúp chủ thể văn hóa thăng hoa với tinh thần lạc quan yêu đời. Nghệ thuật trình diễn dân gian của dân tộc Mông gắn liền với chiếc khèn. Khèn thổi đi đôi với múa, đã thổi khèn là không để cho đôi chân đứng yên. Không chỉ múa khèn một người mà có đến bốn người hoặc nhiều hơn, múa khèn với nhau chân đá rất đều và khỏe phù hợp với điệu khèn. Chỉ cần cất lên tiếng khèn là cả cộng đồng hướng tới, hòa mình vào từng giai điệu. Diễn tấu khèn là cả một nghệ thuật hết sức độc đáo năm 2015 nghệ thuật múa khèn của dân tộc Mông tỉnh Bắc Kạn được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

- Các nghệ nhân dân tộc Mông giới thiệu di sản văn hóa phi vật thể quốc gia bằng nghệ thuật trình diễn các tiết mục đặc sắc múa khèn đơn, khèn đôi; Giới thiệu cấu tạo của chiếc khèn và cách sử dụng khèn tới đồng bào và du khách; nghệ nhân giúp mọi người có thể trải nghiệm cùng trao đổi với nhau về tiếng khèn của đồng bào dân tộc Mông, hòa cùng không khí niềm vui ngày hội non sông thống nhất.

Giới thiệu, trình diễn nghề thủ công truyền thống của các nhóm đồng bào dân tộc vùng cao

- Mỗi vùng có những sản phẩm thủ công truyền thống riêng, đều có bản sắc tạo nên sự đa dạng văn hóa cũng như đa dạng kinh tế. Mỗi một nghề thủ công truyền thống đều được tích lũy vốn tri thức khác nhau, được sinh ra và phát triển đồng hành cùng với sự hình thành các bản mường, bảo tồn nghề là bảo tồn làng bản truyền thống, bảo tồn các cốt lõi văn hóa dân tộc. Nghề thủ công truyền thống là một trong những nét đẹp văn hóa gắn với cộng đồng các dân tộc vùng cao, đồng bào các dân tộc cùng nhau giới thiệu các nét văn hóa độc đáo ấy với sắc màu thổ cẩm của nghề thêu và trang trí hoa văn trên vải của nhóm Dao đỏ tỉnh Bắc Kạn, thêu khăn piêu của các thiếu nữ dân tộc Thái tỉnh Sơn La hay nét đẹp của các nghề đan lát truyền thống của các dân tộc đến từ Lai Châu, Bắc Kạn, Điện Biên cùng nhau khoe các nét đẹp ấy từ ánh mắt nụ cười đều ảnh lên sự tự hào dân tộc và niềm vui ngày hội cùng nhau giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống dân tộc.

Chương trình dân ca dân vũ “Chào Xuân 2021” của cộng đồng các dân tộc tại không gian chợ vùng cao phía Bắc

- Các tiết mục dân ca, dân vũ mừng đất nước, ca ngợi quê hương đất nước, bản sắc dân tộc vùng, miền chào Xuân 2021 của dân tộc Mông, dân tộc Tày, dân tộc Dao tỉnh Bắc Kạn; đồng bào Hà Nhì tỉnh Điện Biên; đồng bào dân tộc Lự tỉnh Lai Châu và các cộng đồng dân tộc đang hoạt động hoạt động hàng ngày tại Làng. Các cộng đồng dân tộc gặp gỡ, hân hoan của tình đoàn kết, rạng ngời trong niềm tin đối với Đảng, Bác Hồ và quê hương đổi mới.

Tái hiện lễ hội Căm Mường của dân tộc Lự tỉnh Lai Châu

Dân tộc Lự thường cư trú dọc theo các con sông, khe suối với tập tục nhuộm răng đen. Từ xa xưa, với đời sống ổn canh ổn cư, đồng bào Lự đã biết canh tác lúa nước rất sớm, nên đời sống vật chất của họ tương đối ổn định. Vốn văn hóa tinh thần của dân tộc Lự rất phong phú đa dạng, còn giữ được những nét văn hóa riêng, mang đậm bản sắc dân tộc, đặc sắc và tiêu biểu nhất là Lễ Căm Mương. Lễ hội Căm Mương chính là dịp để bà con dân bản dâng tế lễ vật cầu khẩn thần sông, thần núi, thần khe, thần suối thần rồng phù hộ cho bà con dân bản no đủ, điều lành ở lại, điều dữ mang đi. Lễ Căm Mương mang ý nghĩa tín ngưỡng, nên dân bản thực hiện rất long trọng và thành kính. Trước khi diễn ra, các gia đình phải làm hết việc đồng áng, nương rẫy. Mấy ngày lễ hội thì mọi người chỉ nghỉ ngơi, đi chơi, không phải lao động. Đồng thời, cấm các gia đình mua các thứ từ ngoài đưa về nhà, nên phải chuẩn bị lương thực, thực phẩm ăn uống trong những ngày lễ hội.

Tái hiện Tết Khù sự chà của dân tộc Hà Nhì, tỉnh Điện Biên

Nhóm Hà Nhì La Mí ăn Tết Khù sự chà vào ngày Thìn (con Rồng) cuối cùng của tháng cuối năm, còn nhóm Hà Nhì Cồ Chồ sẽ ăn Tết sớm hơn khoảng 3 ngày, vào ngày Dần (con Hổ) của tháng đó. Đồng bào Hà Nhì vui chơi đón Tết thường kéo dài ít nhất trong 3 ngày. Tết cổ truyền Khù sự chà tổ chức vào thời điểm mùa màng đã thu hoạch xong, khép lại một năm lao động sản xuất, đây là dịp để những người con đi xa trở về nhà sum họp, đoàn tụ bên gia đình, báo hiếu tiên tổ, các bậc sinh thành và vui chơi, thăm hỏi người thân, bạn bè. Mọi người cùng chúc cho nhau những điều may mắn, tốt đẹp nhất, qua đó thêm thắt chặt tình đoàn kết bản làng.

Hoạt động cuối tuần

Tái hiện nghi thức On rô pơ rông của đồng bào dân tộc Xơ Đăng, tỉnh Kon Tum

Đồng bào Xơ Đăng có nghi thức on rơ pơ rông - uống rượu mừng năm mới, được diễn ra vào cuối tháng 12 dương lịch hàng năm. Theo quan niệm của đồng bào Xơ Đăng thì đây là thời khắc linh thiêng nhất của năm mới, lễ mừng năm mới On Rô Pơ Rông là lễ thức tiêu biểu, với ý nghĩa để xoá đi những điều không tốt đẹp của năm cũ, chào đón một năm mới tốt lành hơn, may mắn hơn.

Các lễ thức dân gian mang tính tâm linh của người Xơ Đăng về cơ bản đều gắn bó chặt chẽ với vòng đời con người và quy trình sản xuất theo mùa vụ, ngoài những yếu tố về bản sắc văn hóa truyền thống, các lễ thức dân gian này còn là môi trường hết sức quan trọng để tạo ra sự gắn kết cộng đồng bền chặt về mọi mặt trong đời sống của dân tộc Xơ Đăng.

Chương trình nghệ thuật biểu diễn nghệ thuật Rối đặc sắc “Chào Xuân 2021” của nghệ sỹ nhà hát Múa Rối Việt Nam

- Tổ chức loại hình múa Rối cạn với nhiều hình thức biểu đạt của những đôi bàn tay khéo léo của các nghệ sỹ biểu diễn kết hợp với âm nhạc, tạo hình con rối, tạo dáng những nhân vật rối được cách điệu và nhấn mạnh một cách cô đọng, chất hồn nhiên, ngây thơ để mỗi lứa tuổi cảm nhận một cách khác nhau nhưng cùng đạt được một hiệu quả thưởng thức: Vui vẻ, sảng khoái, nhẹ nhàng dành tặng cho các bạn nhỏ.

Tăng cường các hoạt động theo chủ đề “Làng và những sắc hoa”

Chương trình hoạt động tại cụm thung lũng hoa Tam giác mạch

- Tại cụm làng gần thung lũng hoa Tam giác mạch với không gian văn hóa của các dân tộc Tày, Nùng (Thái Nguyên), Mông (Hà Giang), Dao (Ba Vì, Hà Nội) và điểm nhấn trung tâm là thung lũng hoa Tam giác mạch. Đồng bào nơi đây có những nét văn hóa dân tộc dân vũ đặc trưng như đàn Tính hát Then của các dân tộc Tày, Nùng, múa rùa, múa chuông của dân tộc Dao, múa khèn của dân tộc Mông và có một không gian thuận lợi để tái hiện, tổ chức các hoạt động dân ca dân vũ, trò chơi dân gian có sự tương tác của du khách như kéo co, ném còn, đi cà kheo, bập bênh....cùng nhau chăm sóc, bảo vệ thung lũng hoa Tam giác mạch.

Chương trình hoạt động tại cụm cánh đồng hoa Tam giác mạch

- Đồng bào Thái và Khơ Mú cùng chung tay chăm sóc cánh đồng hoa Tam giác mạch, giới thiệu những nét văn hóa, dân ca dân vũ của cộng đồng dân tộc mình, các hoạt động được mở rộng ra ngoài trời cùng hòa với cảnh sắc thiên nhiên với các trò chơi dân gian truyền thống: ném còn, nhảy sạp...

Chương trình hoạt động tại cụm hoa Dã quỳ

Trình diễn sắc màu văn hóa của cộng đồng các dân tộc tại Làng bằng các nhạc cụ truyền thống, dân ca dân vũ, truyền dạy về nhạc cụ dân tộc truyền thống, các hoạt động trò chơi dân gian kết nối du khách và cộng đồng các dân tộc tăng cường tinh thần giao lưu, học hỏi, đoàn kết nhau cùng phát triển.

Hoạt động của các nhóm nghệ nhân đang hoạt động hàng ngày tại Làng chuẩn bị đón chào năm mới 2021

- Đồng bào các dân tộc tại Làng chuẩn bị để sửa sang, dọn dẹp cũng tổng kết lại những gì đã làm được trong một năm qua, nhận thức được những tồn tại để tiếp tục khẳng định không gian của cộng đồng mình hân hoan đón chào năm mới với niềm tin, sức mạnh, sự đồng lòng của mỗi chủ thể văn hóa về hoạt động tại đây.

Hoạt động hàng ngày

+ Đồng bào các dân tộc tập trung dọn dẹp không gian xung quanh, trang trí nhà cửa mừng năm mới, tạo dựng cảnh quan cây hoa, chuẩn bị các sản vật ẩm thực năm mới.
+ Tái hiện cuộc sống hàng ngày theo truyền thống của đồng bào các dân tộc.
+ Tăng cường nội dung hoạt động văn hóa phi vật thể.
+ Giới thiệu văn hóa truyền thống dân tộc.
+ Thao tác, giới thiệu tri thức dân gian, ẩm thực, trình diễn nghề thủ công truyền thống và giới thiệu sản phẩm như thổ cẩm, nhạc cụ dân tộc… theo các điểm nhấn, thế mạnh của từng làng.
+ Phục vụ du khách tham quan tuyến điểm.
+ Trò chơi dân gian: Nhảy sạp, đi cà kheo, ném còn, đánh đu, đi cầu Kiều, đánh yến, tó má lẹ...

Bên cạnh đó là các hoạt động hoạt động hàng ngày, cuối tuần của 16 cộng đồng dân tộc, chương trình du lịch trải nghiệm, giới thiệu làm bánh, gói bánh phục vụ du khách, trò chơi dân gian; hoạt động cầu an, chúc phúc tại các không gian tâm linh chùa Khmer, tháp Chăm... nhằm giới thiệu nét văn hóa, phong tục tập quán của đồng bào, cùng các hoạt động trải nghiệm tại “Ngôi nhà chung” của cộng đồng 54 dân tộc Việt Nam.

Chương trình tổng thể

Phạm Hương