Lễ hội Rija Praong - Lễ hội múa của dân tộc Chăm

(LVH) - Chiều 28/3/2015, tại sân lễ hội Tháp Chăm, Làng Văn hoá - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội), đồng bào Chăm đến từ tỉnh Bình Thuận đã tái hiện Lễ hội Rija Praong - Lễ hội múa, một trong những lễ hội dân gian gắn bó chặt chẽ với nghệ thuật múa Chăm đặc sắc của người Chăm.

Quần thể tháp Chăm tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam

Lễ hội Rija Praong là một lễ thức do một tộc họ người Chăm thực hiện theo lời hứa của ông cha mình trước linh hồn tổ tiên và thượng đế, bởi lúc không may mắn trong gia đình, tộc họ có người bị bệnh tật, gặp phải tai ương và được qua khỏi, nhằm bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc của tộc họ đối với thượng đế, thần linh và đất trời đã giúp đỡ các tộc họ của mình vượt qua khó khăn, làm thỏa mãn ước nguyện của người đã khuất. Những tộc họ có điều kiện kinh tế khá giả thường tổ chức Lễ hội Rija Praong kéo dài tới 6 ngày 6 đêm, còn những tộc họ kinh tế trung lưu thì lễ hội cũng diễn ra trong khoảng 3 ngày. 

Trước khi diễn ra lễ hội, tộc họ đã họp bàn và chọn lựa một phụ nữ lớn tuổi, đoan chính, nết na được tín nhiệm làm lễ tấu chức “Bà bóng” để thay mặt dòng họ giao tiếp với linh hồn của tổ tiên, các vị thần linh và thượng đế.

Lễ dâng cúng tổ tiên, các vị thần linh và thượng đế trong Lễ hội Rija Praong gồm nhiều cây đèn cày lớn, lư trầm hương, khay trầu cau, rượu, trứng vịt, hoa quả, 01 con dê (hình nộm tượng trưng), dàn đu, cây là a, chiếc thuyền nhỏ làm bằng tôn...

Các loại trống phục vụ trong lễ hội Rija Praong gồm có Pagilaong, Jawakapơ, Pok hala, Biyén, Baranưng, kèn Sanarai...

Lễ hội Rija Praong bắt đầu với nghi thức lễ thần núi (Atuw cek) và sau đó là lễ thần biển (Atuw tathik). Điều đặc sắc là lễ hội chứa đựng một tập hợp những điệu múa thiêng và múa truyền thống dân gian Chăm. Lúc thực hiện nghi lễ dâng trầu có điệu múa dâng “thôn Hala”, lúc múa đồng thì có các điệu Biyen, Chahya, rồi lễ múa nện Cột Du độc đáo… Lễ hội Rija Praong kết thúc với phần tiễn đưa thuyền về lại xứ sở theo đường biển với điệu múa âm dương của đôi nam nữ.

Lễ hội thể hiện nét văn hóa dân gian dân tộc Chăm phong phú, giàu bản sắc, hàm chứa trong đó những điệu hát thánh ca của Ong Mơduen Gru và giọng điệu vái chài với những trò diễn mộc mạc, vui nhộn. Hòa cùng điệu múa mừng vui của các chàng trai, cô gái Chăm sôi động cuốn hút trong âm vang của điệu nhịp trống Giang, trống Baranưng cùng giai điệu của kèn Sanarai hòa quyện vào nhau tạo thành một giai điệu âm nhạc khơi dậy từ tiềm thức tâm linh của con cháu trong gia tộc, thể hiện niềm biết ơn sâu sắc đối với thượng đế, thần linh và đất trời đã phù hộ cho gia tộc được sung túc, mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, gia đình hạnh phúc, bình an.

Lễ hội Rija Praong là một lễ hội do dòng họ tổ chức, nhưng chứa đựng trong nó là cả một không gian văn hoá đậm chất dân gian của người Chăm với những điệu múa dân gian lung linh sắc màu huyền bí.

 Phạm Hương