Tổ chức các hoạt động tháng 1 với chủ đề “Hương xuân vùng cao”

(LVH) - Là chủ đề hoạt động tháng 1 được tổ chức từ ngày 01 - 31/01/2022 tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội), nhằm giới thiệu không khí đón xuân đầu năm cùng các nghi lễ, lễ hội, phong tục tập quán qua đó du khách thêm hiểu những nét văn hóa, các hoạt động truyền thống đón Tết vui xuân, đặc trưng các dân tộc, góp phần bảo tồn, phát huy quảng bá những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc, tăng cường giao lưu giữa các dân tộc, đoàn kết, gắn bó, hỗ trợ cùng phát triển, quyết tâm chiến thắng đại dịch Covid-19 nhân dịp đầu năm mới 2022.

Các hoạt động tháng 1 với sự tham gia của khoảng gần 100 đồng bào của 13 dân tộc (Nùng, Tày, Mông, Dao, Mường, Thái, Khơ Mú, Tà Ôi, Ba Na, Xơ Đăng, Cơ Tu, Ê Đê, Khmer) với sự tham gia của các địa phương, với các điểm nhấn của các địa phương có đồng bào hoạt động hàng ngày (Thái Nguyên, Hà Nội, Hà Giang, Sơn La, Nghệ An, Hòa Bình, Nghệ An, Thừa Thiên Huế, Gia Lai, Đắk Lắk, Sóc Trăng). Huy động thêm khoảng 20 đồng bào dân tộc Thái tỉnh Sơn La từ ngày 22-23/01/2022

Các hoạt động tháng 1 với các hoạt động như:

Hoạt động sự kiện tháng “Hương xuân vùng cao”

Hoạt động: “Làng - Ngôi nhà chung của chúng ta” với điểm nhấn “Giới thiệu tinh hoa nghề thủ công truyền thống qua nét đẹp nghề dệt thổ cẩm của các dân tộc đang hoạt động hàng ngày tại “Ngôi nhà chung” chào năm mới 2022.

Hoạt động chuyên đề “Sắc xuân vùng cao”

Tái hiện Lễ Hạn khuống của đồng bào dân tộc Thái, tỉnh Sơn La

Hạn khuống là lễ hội truyền thống đặc trưng của đồng bào Thái, lễ này đã có từ rất lâu đời và mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Loại hình nghệ thuật này được hình thành và phát triển cùng với quá trình lịch sử hình thành bản sắc văn hóa truyền thống gắn liền với cuộc sống, sinh hoạt, thể hiện đời sống vật chất và tinh thần của người Thái. Theo tiếng Thái, “Hạn” có nghĩa là tre, nứa và “Khuống” là sân, đất trong bản. Hạn khuống có nghĩa là một cái sàn bằng tre, nứa dựng lên ở sân đất ngoài trời. Sàn được làm bằng những cây tre to ghép lại, dài khoảng 6 mét, rộng 4 mét và cao khoảng hơn 1 mét, xung quanh có những chấn song đan hình mắt cáo, có một cửa ra vào, lên xuống bằng cầu thang và có từ 3 đến 5 bậc. Ở giữa sàn có một bếp lửa, cạnh bếp lửa người ta dựng cây vũ trụ, tiếng Thái gọi là cây “Lắc say”. Cây này giống như cây nêu ngày Tết. Người tham gia chơi Hạn khuống phải làm sàn thật chắc bởi trên sàn còn bày đủ thứ đồ cho trai làng, gái bản trổ tài khéo tay như: Vòng quay, khéo sợi, đan lát, thêu thùa… Số lượng trai gái tham gia Hạn khuống không giới hạn, thường thì có khoảng từ 7 - 10 đôi. Các cô gái Thái duyên dáng trong trang phục váy áo cỏm truyền thống, vấn tóc đẹp, đội khăn piêu. Còn các chàng trai tay cầm nhạc cụ để đệm cho những câu khắp tình tứ lúc giao duyên. Ở Hạn khuống, lối hát giao duyên là lối hát chủ đạo, còn gọi là “Khắp báo xao”. Các chàng trai người Thái phải hát khắp đối đáp với các cô gái cho đến khi được họ đồng ý cho lên sàn Hạn khuống. Các câu khắp xin lên sàn với những câu từ trêu ghẹo tình tứ, tế nhị nhưng đậm chất nhân văn như: “Ở xa trông cô gái đẹp cũng như thấy ánh sáng, anh thấy có áo đẹp muốn mặc thử, thấy vũng nước anh muốn thử nông sâu, thấy em làm sàn Khuống đẹp thì muốn lên chơi”. Các cô gái đáp lại với những câu khắp từ chối chưa dám hẹn hò, sợ chàng trai đã có vợ, đã có người yêu: “Ví như anh là đồng bạc, đồng vàng từ nơi nào bay đến, áo ai phơi ở dưới xào bay tới, bay đến nơi đây hay là anh đi lạc đường? Anh muốn đi đằng nương nhưng lạc về đằng ruộng, nếu chỉ đến trêu em thì đừng đến…”. Họ cứ hát như vậy cho đến khi người con trai khẳng định rằng mình chưa có vợ và chiếm được lòng tin cho người con gái thì người con gái mới thả thang cho người con trai lên sàn Hạn khuống.

Chương trình giới thiệu “Điệu xoè thương nhau” và khúc hát ngày Xuân

Múa xòe là một sinh hoạt văn hóa đặc sắc, một điệu múa phổ biến trong cộng đồng người Thái Tây Bắc. Múa xòe còn có tên khác là “Xe khăm khen” (múa cầm tay). Múa xòe biểu hiện sự đoàn kết thân thiện gắn bó, có tính tập thể dân chủ cao nên mọi người Thái đều biết múa xòe và yêu thích nghệ thuật xòe của dân tộc mình. Người Thái quan niệm: "Không xòe không tốt lúa, không xòe thóc cạn bồ". Múa xòe là biểu tượng tình yêu của dân tộc Thái, từ yêu cuộc sống lao động cần cù đến tình yêu đôi lứa, người Thái thường tổ chức múa xòe trong hội xuân, hội mùa và hội cưới. Cũng theo các chuyên gia, xòe có nhiều loại. Có lẽ sớm nhất là xòe vòng (xóe voóng). Khách thăm đến với hội xòe, tay nắm tay cùng các thiếu nữ Thái duyên dáng, nhún bước theo tiếng nhạc sôi động cùng nối vòng tay bè bạn, kết nối mọi người trở về cội nguồn để trân trọng vẻ đẹp truyền thống dân tộc Thái. Có thể nói, những điệu múa xòe Thái là nét văn hoá tiêu biểu trong kho tàng văn hóa nghệ thuật của người Thái, một biểu tượng văn hoá của đồng bào vùng Tây Bắc của đất nước.

Hoạt động chuẩn bị, trang trí không gian đón Tết tại các làng dân tộc đang hoạt động hàng ngày

- Bên trong nhà: Bày trí mâm ngũ quả, cành đào; treo ảnh Bác Hồ, cờ Tổ quốc và trang trí không gian nhà theo đúng phong tục ngày tết của các dân tộc.
- Bên ngoài: Trang trí cổng, không gian xung quanh, lối đi vào và không gian tổ chức trò chơi dân gian. Trang trí tiểu cảnh điểm nhấn để du khách chụp hình. Đặc biệt làm nổi bật không khí đón mừng năm mới của các làng dân tộc Tây Bắc (dân tộc Nùng, Tày, Dao, Mông, Mường, Thái), tăng cường các loại cây hoa, màu xanh của bản làng để thấy được sự no ấm, trù phú của ngày Xuân.

Tổ chức “Bữa cơm đoàn viên” của các dân tộc hoạt động tại Làng

Đây là bữa cơm gia đình đoàn viên hàng năm của Ban Quản lý và các nhóm đồng bào các dân tộc đang hoạt động hàng ngày tại “Ngôi nhà chung”. Bữa cơm đoàn viên cũng chính là hoạt động gắn kết, tăng thêm sự sẻ chia quan tâm giữa Ban Quản lý và đồng bào các dân tộc.

Hoạt động cuối tuần “Đón xuân tại Làng”

Hoạt động của các nhóm nghệ nhân đang hoạt động hàng ngày tại Làng

+ Cùng trải nghiệm giao lưu các tiết mục văn nghệ và các loại hình nghệ thuật dân gian truyền thống tiêu biểu mang âm sắc mùa xuân: múa xòe, nhảy sạp, hát ví, hát dân ca, diễn tấu cồng chiêng, nghệ thuật hát then, đàn tính, các điệu múa chuông, múa rùa.
+ Tổ chức hoạt động giới thiệu quy trình làm bánh, gói bánh, du khách trải nghiệm gói bánh, dạy gói bánh truyền thống và nấu bánh tại không gian các làng dân tộc: bánh chưng tại các làng Thái 
+ Tổ chức các trò chơi dân gian truyền thống mùa xuân như ném còn, đi cà kheo, đánh đu, đánh yến, kéo co...
+ Với nhóm các dân tộc Tây Bắc, Đông Bắc: Tìm hiểu văn hóa ẩm thực và thưởng thức các món ăn đặc sắc: xôi đồ, thịt gà nấu măng, cá ốt đồ, rau đồ, cá nướng, các món ăn từ thịt lợn, xôi màu…của dân tộc Mường; khau nhục, cá om măng chua, lạp sườn, thịt gác bếp, măng nhồi…của dân tộc Tày, Nùng; cá nướng, gà nướng, xôi màu…của dân tộc Thái, các hoạt động khác: hái chè, dệt vải, chế tác nhạc cụ, đan lát đồ thủ công, nấu rượu, chế biến thuốc Nam...
+ Với các dân tộc Tây Nguyên và Nam Bộ: Tìm hiểu về các loại bánh tình yêu A quát, bột lọc…của dân tộc Tà Ôi, Cơ Tu; thưởng thức hương vị cà phê, cao cao…của dân tộc Ê Đê, Ê Đê; bánh Tét…của dân tộc Khmer.

Chương trình dân ca dân vũ “Hương xuân vùng cao” đồng bào các dân tộc tại Làng

- Biểu diễn các tiết mục về mùa xuân, về tình yêu quê hương đất nước và các hoạt động diễn xướng của nhóm đồng bào các dân tộc tại “Ngôi nhà chung”.

Hoạt động hàng ngày

+ Tăng cường nội dung hoạt động vui Tết đón xuân với nhóm các dân tộc Đông Bắc, Tây Bắc: Nùng, Tày, Dao, Mông, Mường, Thái, Khơ Mú.
+ Trang trí không gian trong nhà và ngoài nhà tại các làng dân tộc để đón xuân vui Tết.
+ Tái hiện cuộc sống hàng ngày.
+ Giới thiệu văn hóa truyền thống dân tộc.
+ Thao tác, giới thiệu tri thức dân gian, ẩm thực, trình diễn nghề thủ công truyền thống và giới thiệu sản phẩm như thổ cẩm, nhạc cụ dân tộc…
+ Phục vụ du khách tham quan tuyến điểm.
+ Trò chơi dân gian: Nhảy sạp, đi cà kheo, ném còn, đánh đu, đi cầu Kiều, đánh yến, tó má lẹ...

Bên cạnh đó là các hoạt động hoạt động hàng ngày, cuối tuần của 13 cộng đồng dân tộc, chương trình du lịch trải nghiệm, giới thiệu làm bánh, gói bánh phục vụ du khách, trò chơi dân gian; hoạt động cầu an, chúc phúc tại các không gian tâm linh chùa Khmer, tháp Chăm... nhằm giới thiệu nét văn hóa, phong tục tập quán của đồng bào, cùng các hoạt động trải nghiệm tại “Ngôi nhà chung” của cộng đồng 54 dân tộc Việt Nam.

Chương trình tổng thể

Thời gian	Nội dung hoạt động	Địa điểm
Ngày 08,09/01/2022 (thứ Bảy, Chủ Nhật)
09h00 - 10h15 - 14h30 - 15h45	Chương trình dân ca dân vũ “Hương xuân vùng cao” của các nghệ nhân đồng bào tại Làng	Thung lũng hoa làng Tày, Khu các làng dân tộc I.
Ngày 22/01/2022 (thứ Bảy)
09h00 - 10h30 - 14h30 - 16h00	Chương trình giao lưu “Điệu xoè thương nhau” và khúc hát ngày xuân của các dân tộc đang hoạt động hàng ngày tại Làng: - Giới thiệu chương trình dân ca dân vũ về mùa xuân, về tình yêu quê hương đất nước và điệu múa xòe ngày xuân của dân tộc Thái và các dân đang hoạt động hàng ngày tại “Ngôi nhà chung”. - Tổ chức tái hiện giới thiệu trò chơi dân gian ngày Xuân tạo không khí vui chơi phấn khởi giao lưu với du khách.	Không gian làng dân tộc Thái, khu các làng dân tộc I.
Ngày 23/01/2022 (Chủ Nhật)
09h00 - 10h30	Tái hiện Lễ Hạn khuống của đồng bào dân tộc Thái tỉnh Sơn La.	Không gian làng dân tộc Thái, khu các làng dân tộc I
14h30 - 16h00	Chương trình giao lưu “Điệu xoè thương nhau” và khúc hát ngày xuân của các dân tộc đang hoạt động hàng ngày tại Làng: - Giới thiệu chương trình dân ca dân vũ về mùa xuân, về tình yêu quê hương đất nước và điệu múa xòe ngày xuân của dân tộc Thái và các dân đang hoạt động hàng ngày tại “Ngôi nhà chung”. - Tổ chức tái hiện giới thiệu trò chơi dân gian ngày Xuân tạo không khí vui chơi phấn khởi giao lưu với du khách.	Không gian làng dân tộc Thái, khu các làng dân tộc I.
Từ ngày 07/01 đến ngày 17/01/2022 (từ 05 - 15/12 Âm lịch)
Cả ngày	Hoạt động chuẩn bị, trang trí không gian đón Tết Nhâm Dần 2022 tại các làng dân tộc đang hoạt động hàng ngày	Không gian các làng dân tộc đang hoạt động hàng ngày tại “Ngôi nhà chung”.
Hoạt động của cộng đồng dân tộc hàng ngày tại Làng
Ngày 01/01/2022 - 31/01/2022	- Hoạt động trang trí đón Tết Nhâm Dần 2022 theo truyền thống của các dân tộc hoạt động hàng ngày - Hoạt động hàng ngày “Đón xuân tại Làng”: Tái hiện cuộc sống hàng ngày, thao tác, trình diễn nghề thủ công truyền thống, giới thiệu ẩm thực, tham quan tuyến điểm, trò chơi dân gian, dân ca, dân vũ của dân tộc	Không gian các làng dân tộc Nùng, Tày, Dao, Mông, Mường, Thái, Tà Ôi, Ba Na, Xơ Đăng, Cơ Tu, Raglai, Ê Đê, Khmer.
Dịp cuối tuần “Đón xuân tại Làng” Ngày (01,02; 08,09; 15,16; 22,23; 29,30/01/2022) (các thứ Bảy, Chủ Nhật).	- Trải nghiệm văn hóa ẩm thực và thưởng thức các món ăn đặc sắc: * Nhóm các dân tộc điểm nhấn: Xôi đồ, thịt gà nấu măng, cá ốt đồ, rau đồ, cá nướng, * Nhóm các dân tộc khác: mật ong rừng, phấn hoa, cà phê, ca cao… - Chương trình dân ca, dân vũ: Các tiết mục văn nghệ và các thống . - Các trò chơi dân gian: ném còn,  đi cà kheo,  bập bênh... - Các hoạt động khác: hái chè, dệt vải, chế tác nhạc cụ, đan lát đồ thủ công  - Chương trình du lịch xanh, an toàn tại không gian Khu các làng dân tộc./. “Các hoạt động đảm bảo công tác phòng, chống dịch COVID - 19 trong tình hình mới”	Không gian các làng dân tộc Nùng, Tày, Dao, Mông, Mường, Thái, Tà Ôi, Ba Na, Xơ Đăng, Cơ Tu, Raglai, Ê Đê, Khmer, chùa Khmer, chùa Pháp Ấn.

Phạm Hương