Tổ chức các hoạt động tháng 12 “Chợ phiên vùng cao - Chào năm mới 2025”

(LVH) - “Chợ phiên vùng cao - Chào năm mới 2025” là chủ đề hoạt động tháng 12 được tổ chức từ ngày 01/12/2024 - 01/01/2025 tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội) nhằm giới thiệu những nét văn hóa đầu xuân với các nghi lễ, lễ hội, phong tục tập quán qua đó du khách thêm hiểu những nét văn hóa truyền thống, đặc trưng các dân tộc, góp phần bảo tồn, phát huy quảng bá những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc, tăng cường giao lưu giữa các dân tộc, đoàn kết, gắn bó, hỗ trợ cùng phát triển dịp đầu năm mới 2025.

Hoạt động tháng 12 với sự tham gia của hơn 100 đồng bào của 16 dân tộc (Nùng, Tày, Dao, Mông, Mường, Lào, Thái, Khơ Mú, Tà Ôi, Ba Na, Xơ Đăng, Gia Rai, Cơ Tu, Raglai, Ê Đê, Khmer) với sự tham gia của 11 địa phương có đồng bào hoạt động hàng ngày (Thái Nguyên, Hà Nội, Hà Giang, Hòa Bình, Sơn La, Thừa Thiên Huế, Gia Lai, Kon Tum, Ninh Thuận, Đắk Lắk, Sóc Trăng). Huy động thêm khoảng 65 đồng bào dân tộc bào trong đó 25 đồng bào Mông tỉnh Điện Biên; 20 đồng bào Mông, Dao; 20 đồng bào Thái tỉnh Thanh Hóa.
Chương trình tháng 12 với các hoạt động gồm:
Hoạt động điểm nhấn “Chào năm mới 2025”
Tái hiện tết Nào Pê Chầu của dân tộc Mông, tỉnh Điện Biên
- Người Mông tỉnh Điện Biên sinh sống ở hầu khắp các địa phương, bất kể địa bàn cư trú nào, họ luôn chú trọng tổ chức tết Nào Pê Chầu - một nét đẹp trong phong tục tập quán của người Mông. Đây là tết cổ truyền có từ lâu đời, gắn liền với tín ngưỡng thờ vạn vật hữu linh của đồng bào. Thêm vào đó, tết Nào Pê Chầu còn bắt nguồn từ tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên, đó là cơ sở để giữ gìn và phát triển vốn văn hóa truyền thống, giáo dục cho các thế hệ con cháu luôn hướng về cội nguồn. Tết của người Mông là sợi dây cố kết cộng đồng, là ngày để sum họp các thành viên trong gia đình, bất kể người Mông dù đi xa hay ở gần cũng tìm về với gia đình, đồng thời kích thích khả năng sáng tạo nghệ thuật của người Mông, đó là nghệ thuật trang trí bàn thờ xử ca, trang trí nhà cửa; nghệ thuật chế tác và sử dụng các loại nhạc cụ của người Mông như khèn, sáo, kèn lá, đàn môi…Đến với không khí ngày tết, du khách có thể tìm hiểu và khám phá những loại hình di sản văn hóa phi vật thể, trong đó có nhiều phong tục tập quán của đời sống xã hội, cụ thể như các nghi lễ trong ngày tết, thưởng thức ẩm thực với những món ăn mang cách chế biến của người Mông hay hương vị thơm ngon của những chiếc bánh dày được làm bằng các thao tác thủ công khá cầu kỳ; chiêm ngưỡng vẻ đẹp của các bộ trang phục truyền thống; được lắng nghe những giai điệu dân ca Mông mượt mà hay những âm thanh trầm bổng của tiếng khèn, tiếng sáo; được dõi theo những động tác múa khèn điêu luyện của các chàng trai Mông... và mở rộng tầm mắt để thấy được không khí ngày Tết rộn ràng, đầm ấm của bản cũng như một sân bãi rộng lớn hội tụ bao con người, bao thế hệ đang hòa mình với các trò chơi dân gian, nghệ thuật trình diễn dân gian tạo nên bức tranh đa sắc màu về văn hóa vùng cao. Có thể nói, tết Nào Pê Chầu đã lưu giữ những giá trị văn hóa truyền thống, phản ánh tình đoàn kết dân tộc, thể hiện lòng hiếu khách của người Mông.
- Sau phần nghi lễ là phần hội với các tiết mục dân ca dân vũ và trò chơi dân gian của đồng bào dân tộc Mông vui Tết.
Chương trình dân ca dân vũ “Bản Mông vui đón Tết”
- Đồng bào dân tộc Mông tỉnh Điện Biên cùng với nhóm đồng bào dân tộc Mông đang hoạt động hàng ngày tại Làng cùng tổ chức chương trình dân ca dân vũ giới thiệu nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc mình hân hoan trong niềm vui chào đón năm mới, cùng nhìn lại một năm đã qua với nhiều nỗ lực cố gắng, mong ước sang năm mới có nhiều niềm vui, hạnh phúc, mọi sự thuận lợi, hanh thông.
- Trình diễn Khèn của dân tộc Mông tỉnh Điện Biên.
- Tái hiện không khí vui đón Tết với các trò chơi dân gian truyền thống: ném pao, tu lu, đánh mảng…
Chương trình dân ca dân vũ “Niềm vui đón năm mới”
- Tổ chức chương trình dân ca dân vũ với các tiết mục về niềm vui hân hoan đón chào năm mới của đồng bào trong đó tái hiện không khí vui tươi ngày năm mới, cùng nhau giao lưu, nhảy múa, ca hát.
- Giới thiệu một số nét văn hóa tryền thống nghề dệt của các nhóm đồng bào Tây Nguyên (Tà Ôi, Ê Đê, Ba Na), đan lát của đồng bào Gia Rai, Cơ Tu.
Chương trình giới thiệu “Món ngon vùng miền - Chào năm mới 2025”
Giới thiệu “Mâm cơm đoàn kết” đón chào năm mới 2025 tại trung tâm điểm nhấn hoạt động và mỗi làng có 01 đồng bào giới thiệu món ăn đặc trưng của dân tộc trong ngày lễ, tết. 16 nhóm đồng bào sẽ chuẩn bị 16 món ăn chứa đựng ở đó là nét đẹp văn hóa ẩm thực truyền thống và những mong ước xua tan đi những đi xui xẻo trong năm cũ, cầu mong cho một năm mới đủ đầy của đồng bào các dân tộc đang hoạt động hàng ngày tại Làng.
Hoạt động điểm nhấn “Phiên chợ vùng cao - Chào năm mới 2025”
Tái hiện không gian Phiên chợ vùng cao - Chào năm mới 2025
* Tái hiện không gian văn hóa đậm sắc màu các dân tộc vùng cao cùng vui gặp gỡ, nhìn lại một năm đã qua và niềm vui hân hoan chuẩn bị đón chào năm mới 2025 tại “Ngôi nhà chung” với chủ đề “Phiên chợ vùng cao - Chào năm mới 2025”. Với điểm nhấn hoạt cảnh không gian chợ phiên là sự kết hợp giữa không khí vui tươi xuống chợ, cùng nhau múa khèn, giã bánh giày với chàng trai, cô gái dân tộc Mông; các hoạt động dân ca, dân vũ, trò chơi dân gian (đẩy gậy, kéo co, ném còn…), ẩm thực dân tộc, sản vật địa phương, nghề thủ công truyền thống với sắc màu của các dân tộc Mông, Dao, Thái (Thanh Hóa) và các nhóm đồng bào phía Bắc đang hoạt động hàng ngày tại Làng.
* Không gian chợ với hơn 50 gian hàng bao gồm:
- 33 gian hàng giới thiệu sản vật địa phương tại khu vực Chợ vùng cao.
- 10 gian nhà lá giới thiệu ẩm thực truyền thống phục vụ nhu cầu của du khách khi tham quan.
- 09 gian hàng nước khu vực đường giữa hai ao để phục vụ nhu cầu của du khách tham quan.
* Không gian trưng bày tranh “Sắc màu phiên chợ”
Giới thiệu không gian ảnh về vẻ đẹp của vùng đất và con người của huyện miền núi xứ Thanh và một số ảnh không gian văn hóa đã tổ chức tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam.
Giới thiệu, trình diễn múa Khèn của dân tộc Mông, tỉnh Thanh Hóa
- Khèn là biểu tượng văn hóa của đồng bào Mông vừa là nhạc cụ, vừa là đạo cụ, khèn của đồng bào Mông vừa là nhạc khí thiêng kết nối giữa cõi trần và thế giới tâm linh nhưng cũng là phương tiện kết nối cộng đồng chia sẻ tâm tư tình cảm giúp chủ thể văn hóa thăng hoa với tinh thần lạc quan yêu đời. Nghệ thuật trình diễn dân gian của đồng bào Mông gắn liền với chiếc khèn. Khèn thổi đi đôi với múa, đã thổi khèn là không để cho đôi chân đứng yên. Không chỉ múa khèn một người mà có đến bốn người hoặc nhiều hơn, múa khèn với nhau chân đá rất đều và khỏe phù hợp với điệu khèn.
- Đồng bào Mông giới thiệu di sản văn hóa phi vật thể quốc gia bằng nghệ thuật trình diễn các tiết mục đặc sắc múa khèn đơn, khèn đôi; giới thiệu cấu tạo của chiếc khèn và cách sử dụng khèn tới đồng bào và du khách; nghệ nhân giúp mọi người tìm hiểu về cây khèn, cùng tập thổi khèn, múa khèn, hòa cùng không khí niềm vui của những ngày cuối năm cũ, chào đón năm mới.
Giới thiệu, trình diễn nghề thủ công truyền thống của các nhóm đồng bào vùng cao
Mỗi vùng có những sản phẩm thủ công truyền thống riêng, đều có bản sắc tạo nên sự đa dạng văn hóa cũng như đa dạng kinh tế. Mỗi một nghề thủ công truyền thống đều được tích lũy vốn tri thức khác nhau, được sinh ra và phát triển đồng hành cùng với sự hình thành các bản làng, bảo tồn nghề là bảo tồn làng bản truyền thống, bảo tồn các cốt lõi văn hóa dân tộc. Nghề thủ công truyền thống là một trong những nét đẹp văn hóa gắn với cộng đồng các dân tộc vùng cao, đồng bào các dân tộc cùng nhau giới thiệu các nét văn hóa độc đáo ấy với sắc màu thổ cẩm của nghề thêu và trang trí hoa văn trên vải của nhóm Dao, nhóm Thái tỉnh Thanh Hóa, dệt vải, thêu khăn, đan lát của các đồng bào dân tộc phía Bắc đang hoạt động hàng ngày tại Làng.
Chương trình dân ca dân vũ “Sắc màu phiên chợ” của cộng đồng các dân tộc tại không gian chợ vùng cao phía Bắc
Các tiết mục dân ca, dân vũ mừng đất nước, ca ngợi quê hương đất nước, bản sắc dân tộc vùng, miền chào xuân 2025 đồng bào các dân tộc Dao, Mông, Thái tỉnh Thanh Hóa và đồng bào các dân tộc phía Bắc đang hoạt động hàng ngày tại Làng. Các nhóm đồng bào gặp gỡ, hân hoan của tình đoàn kết, rạng ngời trong niềm tin đối với Đảng, Bác Hồ và quê hương đổi mới.
Tái hiện Lễ Mừng cơm mới của dân tộc Thái, tỉnh Thanh Hóa
Lễ “mừng cơm mới” là một nét văn hóa truyền thống mang tính nhân văn sâu sắc được người Thái coi trọng và gìn giữ từ đời này sang đời khác. Đây là dịp để người thân trong gia đình, làng xóm hội ngộ, chung vui, chia sẻ với nhau công việc làm ăn, xây dựng gia đình và thắt chặt thêm tình đoàn kết cộng đồng. Vì các nương lúa thường không chín đồng loạt nên những nhà trồng lúa rẫy thường chọn ngày khác nhau để làm lễ mừng cơm mới. Họ thường chọn ngày đẹp, tránh vào ngày kiêng cữ của gia đình như ngày mất của ông bà, bố mẹ, người thân trong nhà. Thông thường, người Thái mỗi năm chỉ cúng mừng cơm mới một lần. Phong tục này xuất phát từ niềm tin của người Thái, họ cho rằng, để có một mùa vụ bội thu, thì sự phù hộ của đất trời, tổ tiên là rất quan trọng. Người Thái có câu: “Lực lan bỏ tàm kin cón, bỏ hón kin cai đằm pang” (Con cháu không dám ăn trước, không thể ăn qua mặt gia tiên) nên gia tiên phải là người ăn cơm mới trước, nếu không cây lúa sẽ không tốt và sẽ không được mùa. Vì vậy, nhằm cảm ơn tổ tiên và công ơn sinh thành của cha mẹ, mừng mùa màng thắng lợi và cầu cho con cháu khỏe mạnh, mưa thuận, gió hòa giúp năm sau lại có những mùa vụ tươi tốt nên mỗi gia đình dù có hoàn cảnh khác nhau vẫn thu xếp làm lễ cơm mới mời ông bà tổ tiên đến chung vui cùng con cháu. Lễ cơm mới các thành viên được quây quần bên nhau. Đây sẽ à dịp để ông bà, cha mẹ dạy bảo con cháu biết quý trọng sức lao động đạo lý lối sống đúng mưucj ở đời. Vì thể dù công việc có bận rộn đến đâu, con cháu cũng cố gắng sắp xếp thời gian về sum vầy cùng gia đình trong cơm mới. Đặc biệt người Thái không làm giỗ cho người đã mất nên hàng năm nhân ngày cơm mới, ngày làm vía cũng như các ngày khác gia chủ sẽ mời những người đã khuất về chung vui cùng với con cháu. Đây là niềm vui trọn ven nhất của mọi nhà trong họ, trong bản sau một năm làm việc vất cả để nghỉ ngơi, vui chơi, chế biến các sản phẩm nông nghiệp và tỏ lòng thành kính với tổ tiên. Đó là khoảnh khắc giao cảm với mùa cũ và mùa mới, giữa trời và đất, giữa cõi sống vàc cõi chết.
Tái hiện trích đoạn Lễ hội cầu may của các dân tộc Mông, Dao, Thái tỉnh Thanh Hóa
Cứ mỗi dịp Tết đến xuân về, người dân trong bản lại nô nức rủ nhau đi xin lộc cầu may cho tiêu tan bệnh tật, mùa màng tốt tươi. Ông mo chủ lễ sẽ cúng thần linh cầu mưa thuận gió hòa, in cho dân bản nhiều sức khỏe, hạnh phúc, đủ đầy. Để chuẩn bị mâm lễ cúng, quan trọng nhất là các sợi chỉ được đặt vào mâm cúng, lễ vật cúng gồm gà, thịt lợn, nước, cơm nếp, hoa quả…Làm lễ xong ông Mo sẽ ban lộc cho từng người bằng cách buộc chỉ cổ tay tùy theo lứa tuổi, địa vị để được ông buộc chỉ màu khác nhau. Đây được xem là bùa may mắn mà ông mo ban tặng.
Hoạt động cuối tuần
Tăng cường các hoạt động của đồng bào hoạt động hàng ngày theo tuyến điểm, gắn với không gian cây, hoa dịp cuối năm và đầu xuân mới
Nhóm hoạt động tại cụm thung lũng hoa cải
- Các cộng đồng dân tộc cùng gắn kết chung một không gian xích lại gần nhau phát huy nội lực của chính mình và tạo thành một khối mảng màu đa dạng của một cụm không gian.
- Tại cụm làng Tày, Nùng (Thái Nguyên), Mông (Hà Giang), Dao (Ba Vì, Hà Nội). Đồng bào nơi đây có những nét văn hóa dân tộc dân vũ đặc trưng như đàn Tính hát Then của các dân tộc Tày, Nùng, múa rùa, múa chuông của dân tộc Dao, múa khèn của dân tộc Mông và có một không gian thuận lợi để tái hiện, tổ chức các hoạt động dân ca dân vũ, trò chơi dân gian có sự tương tác của du khách như kéo co, ném còn, đi cà kheo, bập bênh...cùng nhau chăm sóc, vun trồng tạo dựng cảnh quan thung lũng hoa cải.
Nhóm hoạt động tại cụm vườn đào, mận của nhóm đồng bào cùng một địa phương
- Các nhóm đồng bào cùng chung tay chăm sóc cây đào, cây mận; giới thiệu những nét văn hóa, dân ca dân vũ của cộng đồng dân tộc mình những điệu xoè, nhịp sạp hòa với cảnh sắc thiên nhiên với các trò chơi dân gian truyền thống: ném còn, đi cà kheo…
- Những món ăn ẩm thực của hai làng dân tộc đều mang những nét đặc trưng vùng miền rất riêng mà có lẽ nếu thưởng thức một lần sẽ nhớ mãi. Các món ăn được chế biến từ các nguyên liệu tự nhiên, đặc sắc: xôi màu, thịt lợn hấp, gà nướng, thịt trâu hun khói, măng chua...
Nhóm hoạt động tại cụm hoa Dã quỳ
+ Trình diễn sắc màu văn hóa của cộng đồng các dân tộc tại Làng bằng các nhạc cụ truyền thống, dân ca dân vũ, truyền dạy về nhạc cụ dân tộc truyền thống, các hoạt động trò chơi dân gian kết nối du khách và cộng đồng các dân tộc tăng cường tinh thần giao lưu, học hỏi, đoàn kết nhau cùng phát triển.
+ Các hoạt động được sự kết hợp của những chủ thể văn hóa vùng đất Tây Nguyên sẽ mang đến cho du khách những cảm nhận về đất và người nơi đây.
Hoạt động của các nhóm nghệ nhân đang hoạt động hàng ngày tại Làng chuẩn bị đón chào năm mới 2025
- Đồng bào các dân tộc tại Làng chuẩn bị để sửa sang, dọn dẹp cũng như tổng kết lại những gì đã làm được trong một năm qua, những tồn tại để tiếp tục phát huy thế mạnh, khắc phục những điểm yếu cùng nhau hân hoan đón chào năm mới với niềm tin, sức mạnh, sự đồng lòng quyết tâm của mỗi chủ thể văn hóa tham gia hoạt động hàng ngày tại “Ngôi nhà chung”.
- Tăng cường trồng thêm các loại cây hoa, canh tác trồng các loại rau, cây hoa phủ thêm màu xanh của bản làng.
- Giới thiệu về nghề thủ công truyền thống và những sản phẩm mang tính ứng dụng và sinh hoạt giúp du khách hiểu, trải nghiệm quy trình của các nghệ nhân được thao tác một trong những công đoạn của quy trình ấy và mua những sản phẩm bà con tự làm.
- Điểm nhấn của các dân tộc với các trò chơi dân gian truyền thống như: ném còn, đi cà kheo, đánh đu, đi cầu kiều, đánh yến, tó má lẹ..., biểu diễn nhạc cụ dân tộc. Cùng trải nghiệm giao lưu các tiết mục văn nghệ và các loại hình nghệ thuật dân gian truyền thống tiêu biểu của các dân tộc đang hoạt động hàng ngày tại Làng: đàn Chapi, đàn đá, hát những ca khúc về Tây Nguyên.
- Tăng cường hoạt động giới thiệu, truyền dạy về nhạc cụ truyền thống của các nhóm đồng bào dân tộc.
- Tìm hiểu văn hóa ẩm thực và thưởng thức các món ăn đặc sắc: xôi đồ, thịt gà nấu măng, cá ốt đồ, rau đồ, cá nướng, các món ăn từ thịt lợn, xôi màu…của dân tộc Mường; mật ong rừng, phấn hoa, cà phê, ca cao…của dân tộc Ê Đê; khau nhục, cá om măng chua, lạp sườn, thịt gác bếp, măng nhồi…của dân tộc Tày, Nùng; cá nướng, gà nướng, xôi màu…của dân tộc Thái, Dao; các hoạt động khác: hái chè, dệt vải, chế tác nhạc cụ, đan lát đồ thủ công, nấu rượu, chế biến thuốc nam...
- Chương trình du lịch phù hợp để du khách trải nghiệm tại không gian Khu các làng dân tộc.
Chương trình giao lưu “Sắc hoa Dã quỳ” của đồng bào các dân tộc Tây Nguyên đang hoạt động tại Làng
- Giao lưu văn nghệ giữa các đồng bào dân tộc đang hoạt động hàng ngày tại Làng để tăng cường sự gắn kết, giúp đỡ nhau, cùng nhau bảo tồn, phát huy các giá trị văn hoá của cộng đồng.
- Giới thiệu các trò chơi dân gian truyền thống như đi cà kheo, ném pao, đánh yến, nhảy sạp...
- Giới thiệu một số sản vật địa phương, các món bánh truyền thống của đồng bào giới thiệu và giao lưu với du khách.
Chương trình giao lưu “Mùa hoa cải về” của đồng bào các dân tộc phía Bắc đang hoạt động tại Làng
- Giao lưu văn nghệ giữa các đồng bào dân tộc đang hoạt động hàng ngày tại Làng để tăng cường sự gắn kết, giúp đỡ nhau, cùng nhau bảo tồn, phát huy các giá trị văn hoá của cộng đồng.
- Giới thiệu các trò chơi dân gian truyền thống như đi cà kheo, ném pao, đánh yến, nhảy sạp...
- Giới thiệu một số sản vật địa phương, các món bánh truyền thống của đồng bào giới thiệu và giao lưu với du khách.
Hoạt động hàng ngày
+ Các nhóm đồng bào cùng nhau tập trung dọn dẹp không gian xung quanh, trang trí nhà cửa mừng năm mới, tạo dựng cảnh quan cây hoa, chuẩn bị các sản vật ẩm thực năm mới.
+ Tái hiện cuộc sống hàng ngày theo truyền thống của đồng bào các dân tộc.
+ Giới thiệu văn hóa truyền thống tại không gian các làng dân tộc.
+ Tăng cường nội dung hoạt động văn hóa phi vật thể.
+ Giới thiệu văn hóa truyền thống dân tộc.
+ Thao tác, giới thiệu tri thức dân gian, ẩm thực, trình diễn nghề thủ công truyền thống và giới thiệu sản phẩm như thổ cẩm, nhạc cụ dân tộc…theo các điểm nhấn, thế mạnh của từng làng.
+ Trò chơi dân gian truyền thống: nhảy sạp, đi cà kheo, ném còn, đánh đu, đánh yến, tó má lẹ...
+ Phục vụ du khách tuyến điểm.
Hoạt động trải nghiệm văn hóa truyền thống
- Không gian ngồi nghỉ cho du khách và tham gia trải nghiệm một số trò chơi như: đánh chắt chơi chuyền, chơi ô ăn quan, cờ ca rô, chơi rối tre… tại không gian trong nhà; đi cà kheo, nhảy sạp, chơi đu, bập bênh… tại không gian ngoài trời.
- Hoạt động dịch vụ theo nhu cầu của du khách như: không gian trải nghiệm tô tượng, tô tranh cát, chuồn chuồn tre, tranh gỗ, cá gỗ, tô vẽ tranh, trải nghiệm trang phục dân tộc.
- Các hoạt động phụ trợ khác theo điều kiện thực tế.
Thông qua một số trò chơi tuy đơn giản nhưng cũng giúp các em học sinh được tham gia các hoạt động trải nghiệm, tìm hiểu, khám phá thiên nhiên, con vật, góp phần rèn luyện kỹ năng tư duy, sáng tạo, khéo léo mà còn gắn kết thêm về tình bạn, tình yêu gia đình. Với không gian này giúp các em có thêm điểm dừng chân, thêm trải nghiệm, thêm niềm vui trong hành trình tham quan Khu các làng dân tộc.
Bên cạnh đó là các hoạt động hàng ngày, cuối tuần của 16 cộng đồng dân tộc, chương trình du lịch trải nghiệm, giới thiệu làm bánh, gói bánh phục vụ du khách, trò chơi dân gian; hoạt động cầu an tại các không gian tâm linh chùa Khmer, tháp Chăm... .nhằm giới thiệu nét văn hóa, phong tục tập quán cùng các hoạt động trải nghiệm tại “Ngôi nhà chung” của cộng đồng 54 dân tộc Việt Nam.
Chương trình hoạt động chi tiết 

Phạm Hương