Tái hiện Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam
(LVH) - Sáng 20/10, Đoàn Nghệ nhân huyện đảo Lý Sơn tỉnh Quảng Ngãi về tham gia hoạt động tháng 10 “Biển đảo trong lòng đồng bào” tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội) đã tổ chức tái hiện Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa - Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng. Đồng thời, từ Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa Khẳng định chủ quyền biển, đảo Tổ quốc.
Theo truyền thống văn hóa tâm linh, tín ngưỡng dân gian, hàng năm, vào tháng 2, tháng 3 âm lịch, nhân dân huyện đảo Lý Sơn tổ chức Lễ Khao lề thế lính Hoàng Sa nhằm thể hiện đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, tưởng nhớ và tri ân đội hùng binh Hoàng Sa năm xưa đã vâng lệnh triều đình nhà Nguyễn ra Hoàng Sa, Trường Sa khai thác sản vật, đo đạc hải trình và cắm mốc, dựng bia chủ quyền.
Các lễ vật chuẩn bị cho Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa
Đây là Lễ hay Lệ nhằm khao quân, tế sống và cả làm các nghi lễ thế mạng cho những người sắp xuống thuyền đi thực thi nhiệm vụ. Những hùng binh Hoàng Sa ấy đã vượt biển trên những chiếc thuyền câu nhỏ bé với hành trang gồm một đôi chiếu, 7 đòn tre, 7 sợi dây mây và 1 chiếc thẻ bài.
Ban tế tự bắt đầu thực hiện nghi lễ
Về sau, khi đội Hoàng Sa không còn nữa, các tộc họ có người đi lính Hoàng Sa đã tự tổ chức tế lễ theo nghi thức xưa tại nhà thờ tộc họ của mình để tưởng nhớ, từ đó trở thành một phong tục đẹp, một dấu ấn văn hóa tâm linh trong đời sống của các thế hệ người Lý Sơn.
Trước khi tổ chức lễ khao lề, Ban tế tự đình làng tổ chức lễ tế thần vào đêm trước và tổ chức lễ cầu an cho vong linh các chiến sĩ đội Hoàng Sa.
Lễ khao lề được tổ chức ngoài sân đình do các tộc họ cùng thầy pháp thực hiện. Ông Cả làng và các chức sắc trong làng tham gia làm bồi tế, với sự tham dự của hàng nghìn người dân trong huyện, du khách trong và ngoài tỉnh.
Nghi thức đọc văn tế tưởng nhớ công lao các bậc tiền nhân
Để thực hiện nghi lễ người ta chuẩn bị 3 ban thờ đặt đồ tế như thịt heo, gà, muối, bánh khô…bài vị các Cai đội và chiến sỹ Hoàng Sa, trước các ban thờ là 5 mô hình thuyền câu (loại thuyền đội Hoàng Sa dùng đi biển).
Sau khi thầy pháp thực hiện các nghi thức bắt ấn trừ tà, làm phép để an vị các vong linh chiến sỹ Hoàng Sa, là nghi thức đọc văn tế. Sau đó là nghi thức thả thuyền tế ra biển, các thuyền tế được đưa ra ngoài biển khơi để thả trôi theo dòng nước, cầu cho vong linh những người lính trong đội Hoàng Sa xưa được siêu thoát và cầu mong cuộc sống yên bình cho mỗi cá nhân và cả cộng đồng.
Pháp sư Trần Công Trọng thực hiện các nghi thức bắt ấn trừ tà, làm phép để an vị các vong linh chiến sỹ Hoàng Sa
Trong những năm gần đây, lễ khao lề thế lính Hoàng Sa được địa phương tổ chức khá long trọng, với sự tham gia đông đảo của nhân dân trên đảo Lý Sơn và nhiều địa phương khác trong tỉnh Quảng Ngãi, tạo nên một nghi lễ mang đậm nét nhân văn. Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa được tổ chức kết hợp với các sinh hoạt văn hóa như: Hội hoa đăng, hát bội, múa lân, lễ rước và lễ hội đua thuyền tứ linh truyền thống.
Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa góp phần phản ánh về lịch sử bảo vệ chủ quyền lãnh thổ của Việt Nam trên vùng Biển Đông, đặc biệt là chủ quyền đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của các binh thuyền đội Hoàng Sa - Trường Sa cùng thuỷ quân Hoàng Sa - Trường Sa. Nghi lễ tại đình làng An Vĩnh và các tộ họ trên đảo Lý Sơn góp phần khơi dậy lòng yêu nước, bảo tồn các giá trị văn hóa của cha ông, giúp cố kết cộng đồng, giáo dục truyền thống cho các thế hệ con cháu Lý Sơn, Quảng Ngãi nói riêng và Việt Nam nói chung.
Nghi lễ thả thuyền câu và hình nhân thế mạng ra biển nhằm tưởng nhớ những binh phu đã ngã xuống
Tại buổi tái hiện tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam, đông đảo du khách đã được theo dõi đoàn nghệ nhân tái hiện một phần nghi lễ truyền thống Lễ Khao lề thể lính Hoàng Sa gồm lễ chánh tể khao lề thế lính, lễ thả thuyền và hình nhân thế mạng. Qua đó, Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa không chỉ để tưởng nhớ, tri ân các bậc tiền nhân, mà còn góp phần khẳng định Hoàng Sa, Trường Sa là của Việt Nam, đồng thời truyền tải thông điệp về ý chí bảo vệ biển đảo Tổ quốc, bảo vệ lãnh thổ và giáo dục lòng yêu nước của mỗi con người Việt Nam.
Hải Yến