Độc đáo trò chơi tó má lẹ của dân tộc Thái

(LVH) - Trò chơi tó má lẹ của đồng bào Thái thường được tổ chức vào các ngày lễ, tết, mừng nhà mới, đám cưới hoặc thời gian rảnh rỗi của đồng bào... Tó má lẹ đã trở thành trò chơi phổ biến, đặc sắc, mang tính đoàn kết cao, mang đậm nét bản sắc văn hóa của dân tộc Thái.

Từ bao đời nay, trò chơi tó má lẹ được đồng bào dân tộc Thái lưu truyền, gìn giữ như một nét văn hóa riêng, được nhiều người ưa chuộng, đặc biệt là phụ nữ. Má lẹ có hình tròn, dẹt, độ dày khoảng 1 cm, đường kính từ 4-6 cm, lấy từ loại cây dây leo ở rừng già. Cách chơi tó má lẹ đơn giản nên tất cả mọi người đều có thể tham gia. Sân chơi chỉ là một bãi đất nhỏ, bằng phẳng hoặc có thể chơi ngay dưới gầm sàn hay nhà văn hóa bản. Thời gian của một cuộc chơi phụ thuộc chủ yếu vào số lượng người tham gia và kỹ năng của từng người. Khi thi đấu người chơi được chia thành 2 đội, mỗi đội nhiều nhất là 7 người. Bên đội đánh sau có nhiệm vụ xếp quả má lẹ tương ứng với số người chơi của một đội.

Giới thiệu trò chơi dân gian tó má lẹ của đồng bào dân tộc Thái tại không gian Chợ vùng cao phía Bắc, Làng VHDL các DTVN

Việc chuẩn bị cho trò chơi tó má lẹ rất đơn giản. Trên sân kẻ 3 vạch: Vạch thứ nhất ở đầu sân, là chỗ đứng của người chơi, đây là vạch xuất phát; vạch thứ 2 cách vạch xuất phát từ 3 m trở lên, là vạch để người chơi đánh dấu điểm đánh; vạch thứ 3 là vạch đánh, cách vạch thứ 2 khoảng 1 m.

Đồng bào dân tộc Thái giới thiệu trò chơi dân gian tó má lẹ của tại không gian làng dân tộc Thái, Làng VHDL các DTVN

Trò chơi tó má lẹ có bốn bước chính. Bước một, người chơi đứng ở vạch xuất phát đặt quả má lẹ trên đầu gối sau đó dùng một dùng ngón cái bật má lẹ sao cho trúng má lẹ và bay qua đích. Lần lượt từng người trong đội bắn. Nếu ai không bắn trúng sẽ không được tính điểm. Đội nào bắn trúng nhiều (tức được nhiều điểm) sẽ chiến thắng trong bước chơi này. Trong quá trình chơi, các đội có thể bắn tiếp sức. Nếu người cuối cùng bắn không trúng, đội có thể cử ra một người bắn giúp. Đó chính là tinh thần đoàn kết trong trò chơi tó má lẹ.

Bước hai, người chơi đứng ở vạch quy định tung má lẹ về phía hàng má lẹ đội bạn, má lẹ dừng ở điểm nào, lấy điểm đó làm điểm để đánh. Bước thứ ba, người chơi đặt má lẹ lên mu bàn chân, vừa chạy vừa dùng chân đánh má lẹ để má lẹ bắn vào má lẹ đội bạn. Bước cuối cùng, người đánh tung má lẹ đánh dấu vạch đánh, rồi từ vạch đánh dùng má lẹ của mình đặt xuống dưới đất dùng ngón cái bật má lẹ đánh cho trúng má lẹ đội bạn. Sau bốn bước chơi, kết quả của các đội sẽ được cộng dồn lại và đội nào ghi được nhiều điểm hơn sẽ giành phần thắng.

Tất cả thành viên trong đội phải vượt qua bốn bước trên thì thắng cuộc, nếu có thành viên nào trong đội không vượt qua ở bước nào thì sẽ có thành viên khác cứu bằng cách đánh hộ, nếu cứu được thành viên để qua tất cả các bước thì đội đó sẽ thắng cuộc. Cuộc chơi cứ như vậy kéo dài, không phân biệt trẻ hay già, hò reo cổ vũ trong tiếng trống rộn ràng. Tó má lẹ đòi hỏi người chơi có sự khéo léo, tỉ mỉ, dẻo dai, đặc biệt là độ chính xác cao và có sức mạnh để đánh quả má lẹ của đội bạn bay qua đích.

Hiện nay, trò chơi dân gian tó má lẹ của đồng bào dân tộc Thái đã và đang được lớp trẻ phát huy, gìn giữ và trở thành môn thể thao được nhiều người ưa thích. Chính vì vậy, hằng năm trò chơi này vẫn được các cấp, các ngành trong tỉnh quan tâm và cũng là một trong những bộ môn chính của các trò chơi dân gian dân tộc Thái để thi đấu trong các ngày hội văn hóa dân tộc.

Phạm Hương (TH)