Tái hiện Lễ hội Mừng lúa mới của đồng bào Tà Ôi tại "Ngôi nhà chung"
(LVH) - Sáng 27/2, nhóm đồng bào dân tộc Tà Ôi đang hoạt động thường xuyên tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam, Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội đã tổ chức tái hiện lễ hội Mừng lúa mới - Ariêu A Da truyền thống của dân tộc mình trong khuôn khổ hoạt động tháng 2 "Sắc Xuân trên mọi miền Tổ quốc".
Đây là một lễ hội cộng đồng của đồng bào Tà Ôi, được tổ chức vào tháng 12 dương lịch hàng năm khi mùa màng đã thu hoạch xong, vừa mang ý nghĩa của một nghi lễ cuối cùng trong năm, khép lại một chu kỳ sản xuất, đồng thời là lễ hội đầu tiên của mùa lễ hội năm mới, mở ra khoảng thời gian nông nhàn, vui chơi trước khi bước vào vụ mùa mới, cầu mong mùa màng bội thu, năm mới no ấm, khỏe mạnh.
Đồng bào Tà Ôi chuẩn bị đầy đủ các lễ vật
Xét về tính chất, Ariêu A da có ý nghĩa như Lễ tết năm mới của người Kinh. Phong tục này đã được đồng bào Tà Ôi lưu truyền qua nhiều thế hệ và vẫn còn giữ nguyên bản sắc truyền thống. Lễ hội được tổ chức tại nhà rông của làng và được chuẩn bị trước một tháng, mâm cúng thường có các lễ vật: Cơm lam nướng ống, chuột rừng nướng ống, cá suối nướng ống, gà, trứng gà, lợn, bánh giã nếp, A Quát, rượu cần, rượu đoác…
Gìa làng tiến hành các bước của nghi lễ cúng
Tại buổi lễ diễn ra tại không gian làng dân tộc Tà Ôi, Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam, đồng bào Tà Ôi đã tái hiện trích đoạn các bước của nghi lễ cúng A Da, gồm:
Nghi lễ I choan (để sửa sang nhà cũ, xua đuổi những điều xấu): đây là một nghi lễ rất quan trọng không thể thiếu được trong các lễ hội lớn nhỏ của người Tà Ôi. Nghi lễ này như một dòng nước linh nghiệm để rửa sạch mọi tội lỗi nhơ bẩn do con cháu gây nên, cho bản làng được trong sạch, cho các vị giàng vui lòng xuống dự hội.
Nghi lễ A Da Luột: báo trước cho giàng khi vào mùa thu hoạch, được tổ chức khi chưa gặt lúa trên nương. Lễ vật cúng là một con gà và thịt nướng ống.
Dân làng tham gia buổi lễ
Nghi lễ chuẩn bị lễ vật: đây là nghi lễ báo cho các vị giàng biết là con cháu trong làng sẽ lên rừng, xuống suối tìm kiếm các lễ vật cho lễ hội A Da, mong các vị giàng phù hộ cho con cháu sức khỏe, gặp điều may mắn trong suốt thời gian một tháng chuẩn bị.
Nghi thức cúng A Da: người dân trong làng lấy đủ các loại giống như ngô, lúa, chuối sắn…để xin tổ tiên và các vị thần (thần núi, thần rừng,thần đất, thần trời , thần sông, thần suối), xin cho những cây giống trên sang năm được mùa màng tốt tươi và bội thu hơn năm cũ.
Nghi lễ cúng cho những người đã khuất: phù hộ cho con cháu trong làng có sức khỏe, người dân ấm no, mùa màng tốt tươi, cuộc sống sung túc, hạnh phúc.
Sau phần Lễ, phần Hội sôi động với các vũ điệu đặc trưng của đồng bào Tà Ôi
Già làng sẽ là người đại diện cho các dòng họ trong bản tiến hành nghi lễ cúng giàng, sau khi kết thúc phần Lễ, đến phần Hội, bà con ăn uống chúc tụng nhau, họ nhảy múa ca hát mừng mùa màng bội thu. Những tiếng khèn, tiếng trống chiêng hòa cùng những điệu nhảy vui tươi của đồng bào Tà Ôi trên đỉnh Trường Sơn.
A Da là lễ hội truyền thống, là tết cổ truyền của dân tộc Tà Ôi, là một trong những nét văn hóa tốt đẹp, độc đáo cần gìn giữ, phát huy và duy trì, bởi A Da không chỉ là lễ hội, là ngày tết vui tươi, nhộn nhịp mà còn thể hiện lòng thành kính đến các vị thần linh, lòng biết ơn đến mẹ của các giống cây trồng, đặc biệt là mẹ lúa đã nuôi dưỡng lớp lớp con cháu từ thế hệ này đến thế hệ khác.
Du khách theo dõi và ghi lại những hình ảnh độc đáo của buổi lễ
Lễ hội A Da khẳng định tình cảm gắn bó thiêng liêng sống chết có nhau, no đói cùng nhau của con cháu làng bản. Sau một mùa lúa mới, lễ hội A Da lại rộn ràng trong khắp bản làng của các dân tộc anh em Pa Cô, Tà Ôi, Cơ Tu, Pa Hy cùng các dân tộc anh em khác đang sinh sống trên miền rừng xanh của Miền tây Thừa Thiên Huế.
Hải Yến (ảnh Vũ Mừng)