Tái hiện Lễ Hạn khuống của dân tộc Thái tỉnh Sơn La tại “Ngôi nhà chung”

(LVH) - Ngày 1/5, trong khuôn khổ các hoạt động dịp nghỉ lễ 30/4; 1/5 tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội), đồng bào Thái đến từ tỉnh Sơn La đã tái hiện Lễ Hạn khuống của dân tộc mình tới đông đảo du khách tham quan.

Hạn khuống là lễ hội truyền thống đặc trưng của đồng bào Thái, lễ này đã có từ rất lâu đời và mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Hạn khuống được coi là linh hồn của bản mường, tượng trưng cho sự phồn vinh, no ấm.

Hạn khuống là một trong những loại hình nghệ thuật trình diễn dân gian độc đáo của người Thái, được lưu truyền từ đời này qua đời khác. Loại hình nghệ thuật này được hình thành và phát triển cùng với quá trình lịch sử hình thành bản sắc văn hóa truyền thống gắn liền với cuộc sống, sinh hoạt, thể hiện đời sống vật chất và tinh thần của người Thái.

Theo tiếng Thái, “Hạn” có nghĩa là tre, nứa và “Khuống” là sân, đất trong bản. Hạn khuống có nghĩa là một cái sàn bằng tre, nứa dựng lên ở sân đất ngoài trời. Sàn được làm bằng những cây tre to ghép lại, dài khoảng 6 mét, rộng 4 mét và cao khoảng hơn 1 mét, xung quanh có những chấn song đan hình mắt cáo, có một cửa ra vào, lên xuống bằng cầu thang và có từ 3 đến 5 bậc.

Ở giữa sàn có một bếp lửa, cạnh bếp lửa người ta dựng cây vũ trụ, tiếng Thái gọi là cây “Lắc say”. Cây này giống như cây nêu ngày Tết. Người tham gia chơi Hạn khuống phải làm sàn thật chắc bởi trên sàn còn bày đủ thứ đồ cho trai làng, gái bản trổ tài khéo tay như: Vòng quay, khéo sợi, đan lát, thêu thùa…

Số lượng trai gái tham gia Hạn khuống không giới hạn, thường thì có khoảng từ 7 - 10 đôi. Các cô gái Thái duyên dáng trong trang phục váy áo cỏm truyền thống, vấn tóc đẹp, đội khăn piêu. Còn các chàng trai tay cầm nhạc cụ để đệm cho những câu khắp tình tứ lúc giao duyên.

Ở Hạn khuống, lối hát giao duyên là lối hát chủ đạo, còn gọi là “Khắp báo xao”. Các câu khắp xin lên sàn với những câu từ trêu ghẹo tình tứ, tế nhị nhưng đậm chất nhân văn. Họ cứ hát như vậy cho đến khi người con trai khẳng định rằng mình chưa có vợ và chiếm được lòng tin cho người con gái thì người con gái mới thả thang cho người con trai lên sàn Hạn khuống.

Tái hiện lễ Hạn khuống là hoạt động thiết thực và ý nghĩa do chính chủ thể văn hóa thực hiện nhằm giới thiệu bản sắc văn hóa truyền thống của đồng bào Thái tại “Ngôi nhà chung” của cộng đồng 54 dân tộc Việt Nam, đồng thời đây là cơ hội để đồng bào Thái giới thiệu phong tục, nét văn hóa độc đáo của dân tộc mình đem đến những trải nghiệm thú vị cho du khách khi tới tham quan “Làng”.

Phạm Hương (Ảnh P. Bằng)