Lễ hội cầu mùa dân tộc Dao đỏ huyện Xín Mần, tỉnh Hà Giang
(LVH) - Sáng 31/12, về tham gia các hoạt động Chào năm mới 2024, đoàn nghệ nhân dân tộc Dao đỏ xã Quảng Nguyên, huyện Xín Mần, tỉnh Hà Giang đã tổ chức tái hiện trích đoạn lễ hội cầu mùa tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội).
Lễ hội cầu mùa là một nét văn hóa đặc sắc được duy trì bao đời nay của người Dao đỏ huyện Xín Mần, tỉnh Hà Giang. Lễ cầu mùa thể hiện tâm nguyện của đồng bào với mong muốn mùa màng tốt tươi, bội thu, con người khỏe mạnh, ấm no, tránh được thiên tai như mưa lũ, hạn hán, sâu bọ phá hoại.
Hai thầy mo mang tranh thờ ra treo chuẩn bị cho lễ cúng
Lễ hội cầu mùa của người Dao đỏ ở huyện Xín Mần, Hà Giang thường được tổ chức từ tháng 10 âm lịch năm cũ đến tháng 2 âm lịch của năm mới. Mỗi gia đình trong dòng họ sẽ cử đại diện một người tham gia lễ hội cầu mùa để mang may mắn về cho gia đình.
Lễ vật trong lễ cầu mùa được đồng bào Dao đỏ bày trước bàn thờ
Theo phong tục, lễ vật dâng cúng thần linh trong lễ cầu mùa rất quan trọng và phải được chuẩn bị chu đáo. Mâm cúng gồm lợn, gà trống, gạo, bánh chưng, tiền... sau đó thầy cúng là người có uy tín nhất trong bản sẽ là chủ tế thực hiện các nghi thức dâng cúng lễ vật mà gia đình trong bản đóng góp để báo với tổ tiên cúng thổ công, long đất và những vị thần núi, thần rừng bao quanh làng.
Thầy mo mặc trang phục chuẩn bị cho lễ cúng
Đồ lễ và vật dụng mà gia chủ chuẩn bị bao gồm: lợn 2 con, gà 2 con, vòng giải hạn 1 cái, vải đỏ 4 mét, hương 2 bó to, gạo tẻ 3kg, bát nhỏ 6 cái, bát to 3 cái, chén 18 cái, rượu 3 chai, bánh trưng 12 cái, giấy màu các loại 20 tờ, tiền giấy, 6 mét vải trắng, 1 bó bông lúa, 1 bó ngô, 1 cây trúc.
Thầy Tào, thầy mo chuẩn bị đồ làm lễ gồm: Tranh thờ, tù và (sừng trâu), quần áo, chiêng, chũm chọe, chuông, trống, kèn Pí lè, sớ cầu trời, sách cúng - kiếm.
Các thầy mo đọc bài cúng mời Ngọc Hoàng, sư phụ, thổ công, thổ địa, thần núi, thần rừng, ông bà tổ tiên về chứng giám
Sau khi chuẩn bị xong các lễ vật, đại diện dòng họ mời thầy Tào, thầy mo đến và chuẩn bị nước tắm cho các thầy. Sau khi tắm xong, thầy Tào, thầy mo mang tranh thờ ra treo, người đại diện dòng họ mang lễ vật bày trước bàn thờ.
Đại diện dòng họ dâng rượu các thầy, sau đó các thầy đọc bài cúng mời Ngọc Hoàng, sư phụ, thổ công, thổ địa, thần núi, thần rừng, ông bà tổ tiên về chứng giám.
Thầy mo Triệu Chòi Chiêm (bìa trái) và thầy mo Phượng Quơy Chán cùng chủ trì lễ cúng
Hôm nay ngày lành tháng tốt, chúng con dâng lễ vật cúng dâng lên Ngọc Hoàng, Thần linh chứng giám cho tấm lòng của bà con dân bản. Chúng con cầu cho mưa thuận gió hòa để có nước cho vạn vật nảy nở, cây lúa sinh sôi. Cầu thần linh bảo vệ mùa màng để lúa chín vàng, bông mẩy hạt. Trồng lúa nếu có sâu bọ có chim chuột đến phá mong Ngọc Hoàng, thần linh hãy đuổi chúng đi phù hộ cho cây lúa tốt tươi, che chở cho con cháu được bình an, mạnh khỏe, no đủ, con trâu, con bò, lợn, gà nhanh lớn không bị dịch bệnh.
Mọi người sẽ cùng nhau thổi kèn Pi lè, đánh trống, múa chuông để xua đuổi tà ma, ác thú và những điều không may mắn của năm cũ
Sau khi cúng xong, thầy cúng sẽ thổi sừng trâu rồi vái ba vái và đốt giấy bạc gửi cho Ngọc Hoàng, thần linh với ý nghĩa cảm tạ và tiễn thần linh Ngọc Hoàng về trời.
Thầy mo cúng trả lễ cho Ngọc Hoàng, sư phụ, thổ công, thổ địa, thần núi, thần rừng, ông bà tổ tiên
Sau khi các thầy cúng xong phần lễ, thì mọi người sẽ cùng nhau thổi kèn Pi lè, đánh trống, múa chuông để xua đuổi tà ma, ác thú và những điều không may mắn của năm cũ và cùng nhau múa trống, chiêng để cầu tài, cầu lộc, gia súc gia cầm mau về với với gia đình dòng họ và bản làng.
Sau khi gần kết thúc lễ cúng, nhà bếp mổ con lợn thứ 2 để thầy Tào, thầy mo cúng trả lễ cho Ngọc Hoàng, sư phụ, thổ công, thổ địa, thần núi, thần rừng, ông bà tổ tiên. Sau khi các thầy cúng xong thì hạ lễ và tổ chức ăn uống.
Sau phần lễ, đồng bào Dao cùng hòa vào phần hội với những hoạt động văn hóa văn nghệ, trò chơi dân gian tạo không khí vui nhộn
Trong lễ cầu mùa của người Dao cũng có những hoạt động văn hóa văn nghệ, trò chơi dân gian như kéo co, đẩy gậy, ném còn tạo không khí vui nhộn. Lễ hội cầu mùa còn là điều kiện để mọi người trong bản đoàn kết, gắn bó và giao lưu với nhau. Đây cũng là dịp đồng bào Dao đỏ đến từ huyện Xín Mần tỉnh Hà Giang giới thiệu tới du khách văn hóa của dân tộc mình, cũng như hòa vào không khí các hoạt động chào đón năm mới 2024 tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam.
Hải Yến